25 maja 2012 r. cieszyńskie placówki kulturalne w rekordowej liczbie siedemnastu (sic!) po raz piąty odsłoniły swoje kulisy podczas Nocy Muzeów. Także Książnica Cieszyńska przygotowała dla zwiedzających wiele atrakcji. Tym razem motywem przewodnim Nocy Muzeów biblioteka uczyniła biografię i dorobek Józefa Ignacego Kraszewskiego, włączając się w ten sposób do trwających w 2012 r. obchodów dwusetnej rocznicy urodzin pisarza, który wielokrotnie okazywał zainteresowanie i życzliwość mieszkańcom naszego regionu, a którego pokaźny – liczący ok. 14 500 woluminów – księgozbiór, po śmierci pisarza przekazany Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego, dziś przechowywany jest właśnie w Książnicy Cieszyńskiej.
Za sprawą przygotowanej przez bibliotekę obszernej ekspozycji zwiedzający zapoznać się mogli z obfitującą w wiele ciekawych, awanturniczych wręcz wątków biografią autora „Starej baśni” (z uwzględnieniem jego cieszyńskich doświadczeń) oraz historią księgozbioru, stanowiącego warsztat pracy pisarza, ale i przedmiot jego bibliofilskiej pasji. W gablotach wyeksponowano wybór najefektowniejszych wydawnictw, które Kraszewski zgromadził w swoich zbiorach, obejmujących – prócz publikacji XIX-wiecznych – blisko tysiąc starych druków, z których najstarszym jest pochodzący z 1501 roku Quaestiones librorum de anima Johannis Versoris autorstwa Jana z Głogowa. Na wystawie zobaczyć można było m.in. kilka cennych poloników na czele z pochodzącą z 1521 r. „Chronica Polonorum” autorstwa Macieja Miechowity z imponującymi, całostronicowymi drzeworytami czy barokową, bogato zdobioną historię sztuki militarnej Rzymian („De militia romana libri quinque”) autorstwa Iustusa Lipsiusa z 1602 r. z efektownym superekslibrisem bp. Jana Andrzeja Pruchnickiego i elementami zdobniczymi na drewnianej oprawie obciągniętej białą skórą. Pisarz uzbierał też interesującą kolekcję ok. 800 książek opatrzonych dedykacjami współczesnych sobie literatów, uczonych, wydawców i kolekcjonerów, czy – w końcu – kilka egzemplarzy druków, które wcześniej stanowiły własność osobistości tak niezwykłych, jak współautor Konstytucji 3 maja Hugo Kołłątaj (co poświadczy wytłoczony na oprawie, pięknie prezentujący się superekslibris) czy uznawany za jednego z ojców polskiej historiografii Joachim Lelewel. Poza cymeliami, specjalnie na okazję Nocy Muzeów biblioteka przygotowała jednodniówkę przybliżającą postać twórcy polskiej powieści historycznej. Młodzież z kolei zaproszona została do wzięcia udziału w konkursie wiedzy na temat lektur szkolnych, w którym wygraną stanowiły audiobooki ufundowane przez Wydawnictwo Promatek. Wraz z zapadnięciem zmroku na jednej z zewnętrznych ścian przylegającego do Książnicy budynku pojawiły się wyświetlane z projektora ogromne wizerunki pisarza i ilustracje z jego powieści, wprowadzając klimat współgrający z atmosferą Nocy Muzeów i nastrajający do kontaktu z twórczością Józefa Kraszewskiego.
Goście odwiedzający Książnicę zyskali także możliwość bezpłatnego zapoznania się z aktualną wystawą czasową, zatytułowaną „Wiek totalitaryzmów. Kiedy Bóg umiera…”, która przeniosła zwiedzających w czasy zbrodniczych systemów Hitlera i Stalina. Zobaczyć można było wiele wydawnictw prezentujących „dorobek” ich ideologów – z samej natury antyintelektualny, acz podany w zwodniczo atrakcyjnej wizualnie formie. Pozostałe m.in. po cieszyńskiej filii ZOL książki, uzupełnione o plakaty, dokumenty, fotografie oraz inne relikty „wieku totalitaryzmów” i opatrzone wyczerpującymi opisami tworzyły kompleksowy obraz tragedii XX wieku.
W sali konferencyjnej pojawiły się z kolei fotografie autorstwa Piotra Brody, od lat związanego z Cieszyńskim Towarzystwem Fotograficznym. Wystawa, której oficjalny wernisaż miał miejsce 29 maja, nosi tytuł „Dwa światy” i pozostanie w Książnicy do końca czerwca. Tytułowe dwa światy to z jednej pejzaże, świat wody i zdjęcia prezentujące widoki urokliwego Olsztyna, słynącego z bogactwa rzek i jezior, z drugiej – świat techniki, a ściślej zabytkowych pociągów przedstawionych na fotografiach wykonanych w skansenie kolejowym w Chabówce k. Rabki. Fotografie kunsztownie ukazują kontrast, jaki zachodzi między naturą a cywilizacją i – jak zapewnia artysta – zainteresują każdego amatora fotografii, niezależnie od wieku i płci.
Podczas Nocy miało miejsce także pięć pokazów konserwacji dawnej książki, w grupach ograniczonych liczebnie do 12 osób, z powodu niewielkich rozmiarów pracowni. Tradycyjne boje o rezerwacje miały miejsce już przed godziną 18:30, o której to miały rozpocząć się zapisy. Najbardziej zdeterminowani naocznie mogli się przekonać, jaką drogę musi pokonać zniszczony wolumin, zanim – w stanie nadającym się do udostępnienia czytelnikom – trafi na powrót do bibliotecznego magazynu.
Wiele osób odwiedziło czytelnię ogólną Książnicy. Zdigitalizowane czasopisma, czytniki mikrofilmów czy przypominający najstarsze pecety skaner tychże zawsze wzbudzają zainteresowanie zwiedzających. W czytelni można było również obejrzeć gablotę z wyborem kilkunastu pozycji książkowych z najnowszych nabytków biblioteki. Przygotowano także atrakcję dla najmłodszych w postaci kolorowanek, stanowiących w oryginale ilustracje z powieści – a jakże! – Kraszewskiego, który przywiązywał niebagatelną wagę do graficznej oprawy swoich książek, a kilka z nich – jako utalentowany malarz i grafik – nawet sam zilustrował.
Przy okazji Nocy Muzeów Książnica uruchomiła oficjalną półkę bookcrossingową, a każdy ze zwiedzających mógł nie tylko „uwolnić” książkę ale i poznać bliżej samą ideę przyświecają temu przybierającemu na popularności zjawisku, a to za sprawą przygotowanych na tę okoliczność ulotek informacyjnych. W sumie podczas tegorocznej Nocy Muzeów bibliotekę odwiedziło ok. 1000 osób, podtrzymana została więc frekwencja z ubiegłych lat, co – zważywszy na zwiększającą się liczbę instytucji biorących udział w imprezie – uznać należy za wynik bardzo dobry. Starannie przygotowany program spotkał się z pozytywnym odbiorem ze strony zwiedzających, a ekspozycję poświęconą Kraszewskiemu – choć w nieco okrojonej formie – do 28 lipca (a więc dnia urodzin pisarza) będzie można oglądać w czytelni ogólnej biblioteki. Później w formie elektronicznej zaprezentowana zostanie w internetowej witrynie biblioteki.
Echa medialne:
Fotoreportaż Beaty Tyrny
GALERIA
