Dambrówka. Najpopularniejsza ewangelicka książka w języku polskim na Śląsku Cieszyńskim

Posted

Z okazji przypadającej w tym roku 440 rocznicy narodzin Samuela Dambrowskiego Książnica Cieszyńska zaprasza na prezentację pochodzącego spod jego pióra zbioru kazań, zwanego „Dambrówką”. Prezentacja, zorganizowana w cyklu „Cymelia i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej”, odbędzie się w piątek 28 kwietnia 2017 r. o godz. 17.00 w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej. Pokazowi towarzyszyć będzie występ Wyższobramskiego Chóru Kameralnego.

Samuel Dambrowski: Kazania albo Wykłady porządne swiętych ewanieliy niedzielnych przez cały rok / z Pisma Swiętego i doktorow kościelnych… zebrane i podług eksemplarza lipskiego roku pańskiego 1728 w druk podane [przez Pawła Twardego]. – W Brzegu : nakładem i typem Jana Ernesta Trampa, 1766 – egzemplarze „Dambrówki” oprawiano bardzo często, na wzór dawnych kodeksów średniowiecznych, w deski pokryte skórą i zdobiono metalowymi okuciami z guzami umieszczonymi w narożnikach i pośrodku zwierciadła oprawy. Zwieńczeniem zabezpieczającym to cenne dzieło przez zniszczeniem były skórzano-metalowe okucia spinające obie okładziny ze sobą.
Postylla to termin oznaczający zbiór kazań na cały rok kościelny, komentujący w przystępny sposób fragmenty Biblii. Dzieła te były szczególnie rozpowszechnione w czasach reformacji. Pisali je w językach narodowych zarówno autorzy protestanccy, jak i katoliccy. Reformacja stworzyła też odmianę postylli zwanej domową. Jedną z nich była Postylla domowa Marcina Lutra. Pierwsza postylla polska powstała w 1556 roku staraniem Grzegorza Orszaka, rok później ukazała się postylla Mikołaja Reja. Dzieło to cieszyło się ogromną popularnością i doczekało się pięciu wydań. Jednak największą popularnością, zwłaszcza na Śląsku Cieszyńskim, cieszyła się Postylla chrześcijańska zwana popularnie „Dambrówką”, wydana po raz pierwszy w Toruniu w 1621 roku. Jej autorem był duchowny ewangelicki Samuel Dambrowski (1577-1625), działający najpierw w Poznaniu, a następnie w Wilnie.

Z okazji przypadającej w tym roku 440 rocznicy urodzin tego wybitnego luterańskiego kaznodziei Książnica zaprasza na kolejny pokaz z cyklu Cymelia i osobliwości. Jego tematem będzie właśnie „Dambrówka”. Autorka prezentacji Jolanta Sztuchlik spróbuje odpowiedzieć na pytanie, co zadecydowało o ogromnej popularności tego dzieła wśród mieszkańców Śląska Cieszyńskiego? Czy był to szczęśliwy splot zewnętrznych okoliczności, czy czynniki związane z walorami samego tekstu? Czym była „Dambrówka” dla cieszyńskich ewangelików i jakie czynniki spowodowały, że przez prawie 300 lat była otaczana ogromnym szacunkiem, czcią, a nawet uwielbieniem? Z jakiego powodu ta najpopularniejsza wśród cieszyńskich ewangelików polska książka zawędrowała pod strzechy i dlaczego jej egzemplarze jeszcze do dziś przekazywane są z pokolenia na pokolenie?   W jaki sposób cieszyńscy chłopi okazywali jej swoje przywiązanie?

Uczestnicy prezentacji proszeni są o przyniesienie na spotkanie własnych egzemplarzy „Dambrówki”, zwłaszcza tych, które mają swoją historię, pozostawały w ich rodzinach od pokoleń i zawierają informacje o poprzednich właścicielach lub noszą ślady lektury. Spotkanie stworzy okazję, aby wspólnie im się przyjrzeć i porozmawiać o przyczynach nieustającej popularności tej książki na Śląsku Cieszyńskim.

Wykład, uświetniony występem Wyższobramskiego Chóru Kameralnego, odbędzie się 28 kwietnia 2017 roku o godz. 17.00 w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej.