Działalność wydawnicza cieszyńskich
środowisk duchowości alternatywnej

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Książnica Cieszyńska oraz Kongres Polaków w Republice Czeskiej zapraszają na pierwszy z serii trzech tegorocznych, wiosennych wykładów poświęconych alternatywnym formom duchowości ziemi cieszyńskiej. Odbędzie się on w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej przy ul. Menniczej 46 w Cieszynie w piątek, 24 marca 2023 r. o godz. 17.00. Dr Renata Czyż z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie wygłosi wówczas prelekcję pt. „Działalność wydawnicza cieszyńskich środowisk duchowości alternatywnej”.

Dr Renata Czyż jest absolwentką polonistyki i religioznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim, studiów podyplomowych w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej oraz muzeologii. W latach 2010-2020 kierowała Miejską Biblioteką Publiczną im. Jana Śniegonia w Wiśle, a obecnie jest adiunktem w Katedrze Studiów nad Kulturą i Badań Ery Cyfrowej Wydziału Humanistycznego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół stosunków religijnych i historii kultury na Śląsku Cieszyńskim ze szczególnym uwzględnieniem dziejów książki i prasy. Najbliższy wykład wiślańskiej badaczki będzie poświęcony działalności wydawniczej środowisk związanych z duchowością alternatywną, które działały na Śląsku Cieszyńskim. Poczynając od publikacji drukowanych i sprowadzanych przez Edwarda Feitzingera przegląd obejmie druki sprowadzane do użytku i ukazujące się w drukarni społeczności spirytystycznej w Radwanicach, dzieła miejscowych teozofów, zwolenników mediumizmu, jasnowidzów i innych przedstawicieli nurtów ezoterycznych. Krótko scharakteryzowane zostaną także organy prasowe poszczególnych środowisk oraz prowadzone przez nie serie wydawnicze.

Wykłady w Książnicy Cieszyńskiej odbywają się w ramach grantu „Koncepcje odnowy świata i człowieka w programach polskich grup ezoterycznych Śląska Cieszyńskiego od 1918 roku do lat siedemdziesiątych XX wieku”. Jego celem jest zbadanie i krytyczna analiza programów alternatywnej duchowości i związanych z nimi koncepcji odnowy: świata, Polski, religii i człowieka, które rozwijały się poza środowiskami oficjalnych Kościołów chrześcijańskich na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX stulecia do lat siedemdziesiątych XX wieku. Programy te zostały określone jako alternatywne, ponieważ niejednokrotnie znacznie wykroczyły poza ramy praktyk i poglądów głoszonych w tradycyjnych środowiskach wyznaniowych, działających na wskazanym terenie. Jednocześnie stały się one jednym z wyrazów krystalizacji poczucia polskości na Śląsku Cieszyńskim.

Od stycznia 2022 roku naukowcy z polskich i czeskich ośrodków akademickich badają te kwestie w ramach projektu pt. „Programy alternatywnej duchowości na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX w. do lat 70. XX wieku”. Jego kierowniczką jest dr hab. Izabela Trzcińska z Wydziału Humanistycznego Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, a przedsięwzięcie wsparł finansowo minister edukacji i nauki w ramach programu pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa”.

Kolejne wykłady z tej serii odbędą się w Książnicy w kwietniu i maju. 21.04.2023 r. o godz. 17.00 dr hab. prof. UŚ Andrzej Kasperek wygłosi wykład „Mesjanizm na Śląsku Cieszyńskim w okresie międzywojennym”, natomiast 12.05.2023 o godz. 17.00 dr hab. prof. AGH Izabela Trzcińska wygłosi wykład „Agnieszka Pilchowa – emancypantka, pisarka, liderka”.

Praca naukowa dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa”: Programy alternatywnej duchowości na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX w. do lat 70. XX w. (nr projektu NdS/529030/2021/2021) kwota dofinansowania 581.147,00 PLN całkowita wartość projektu 581.147,00 zł.