Z okazji Jubileuszu 500-lecia Reformacji Książnica Cieszyńska podjęła się przygotowania dwóch wystaw. Pierwsza z nich, nosząca tytuł „Ojcowie nasi i bracia Polacy ewangelicy. Z albumu fotograficznego ks. Jana Stonawskiego“ ma charakter plenerowy i udostępniona zostanie w postaci 20 plansz na cieszyńskim Rynku. Jej wernisaż zaplanowano na 14 czerwca o godz. 15.00. Na drugiej ekspozycji, zatytułowanej „Dziedzictwo reformacji“, zaprezentowane zostaną najważniejsze i najcenniejsze druki protestanckie zachowane w zbiorach biblioteki. Zostanie ona otwarta 16 czerwca br., o godz. 15.00 w galerii Książnicy Cieszyńskiej.
Książnica Cieszyńska, w której przechowywane są m.in. niezwykle cenne księgozbiory historyczne należące w przeszłości do Leopolda Jana Szersznika, Józefa Ignacego Kraszewskiego i Czytelni Ludowej, przygotowała wystawę ukazującą dzieła będące wytworem protestanckiej myśli, nauki i kultury, które w mniemaniu autorów ekspozycji są w stanie zaprezentować bogactwo i wielowątkowość tytułowego dziedzictwa Reformacji. Od chwili, kiedy w 1517 r. kaznodzieja z Wittenbergi i prowincjał augustianów, Marcin Luter ogłosił 95 tez, dając początek Reformacji, jednym z najważniejszych jej oręży stał się druk. Wynalazek ruchomej czcionki, zapoczątkowujący rewolucję w sferze obiegu i wymiany myśli, spowodował, że to, co do tej pory docierało do garstki wybrańców, dzięki książce drukowanej stawało się dostępne szerokim kręgom odbiorców i mogło zostać utrwalone z korzyścią dla przyszłych pokoleń. O znaczeniu książki drukowanej niech świadczy liczba 84 wydań Biblii w przekładzie Marcina Lutra, które ukazały się jeszcze za jego życia. Reformacja zapoczątkowała przełomowe reformy w kulturze, oświacie, polityce i gospodarce. Wniosła znaczący wkład w rozwój języków narodowych, kultury i literatury oraz przyczyniła się do ożywienia nauki i oświaty. Jej orędownikami było wielu wybitnych pisarzy, teologów i uczonych. Reformacja przyczyniła się również do rozkwitu kultur narodowych. Szczególny przypadek stanowi tu przykład ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim w XIX w., w którego rozwoju kluczową rolę odegrała miejscowa społeczność luterańska.
Wśród prawie 100 prezentowanych druków, których znaczenie rozpatrywać należy w skali ponadnarodowej, uniwersalnej, obok dzieł Marcina Lutra na uwagę zasługuje dorobek Filipa Melanchtona. Jak przystało na renesansowego polihistora, na jego twórczość składają się dzieła z zakresu teologii, filozofii, geografii, prawa, retoryki, historii. Na rozwój języków narodowych wpływ miały wydania Starego i Nowego Testamentu w językach narodowych. Obok edycji angielskiej, czeskiej, niderlandzkiej i niemieckiej na wystawie prezentowane są XVI-wieczne wydania Biblii w języku polskim: Biblia Brzeska, Biblia Gdańska oraz Biblia Nieświeska, zwana także Biblią Szymona Budnego. Twórcą nowoczesnej pedagogiki był z kolei autor Wielkiej dydaktyki – Jan Amos Komeński. Z nurtu protestanckiego wywodzą się również tej miary uczeni, co astronom Tycho Brahe czy fizyk Isaac Newton. W odniesieniu do dziedzictwa Reformacji na ziemiach polskich prezentowane są: Reformowany Katechizm Królewiecki, O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego czy zbiór postanowień synodów różnowierczych, zawierający m.in. tekst Zgody Sandomierskiej z 1570 r. Szczególne dziedzictwo w skali Rzeczypospolitej stanowi spuścizna protestantów z Gdańska, Elbląga, Torunia, Królewca oraz Wielkopolski i Śląska. Nie sposób wymienić wszystkich prezentowanych na wystawie twórców. Jan Ferdynand Nax, Paweł Pater, Jan Krzysztof Pisański, Jerzy Schlag, Jan Herbinius, Krzysztof Hartknoch, Jan Jonston to tylko niektórzy z nich. Nieoceniony wkład do kultury i nauki polskiej wnieśli również Jerzy Samuel Bandtkie, Oskar Kolberg, Samuel Bogumił Linde, Krzysztof Mrongowiusz czy rodziny wydawców: Gebethnerowie i Arctowie. Wśród dzieł prezentujących dziedzictwo Reformacji na Śląsku Cieszyńskim eksponowane są dzieła o charakterze religijnym, m.in. różnego rodzaju postylle i kancjonały, jak i dzieła o charakterze uniwersalnym, z różnych dziedzin nauki i kultury, nierzadko o ponadregionalnym zasięgu.
Wszystkie druki prezentowane na wystawie “Dziedzictwo reformacji” pochodzą ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej. Ekspozycję, której autorami są Krzysztof Kleczek i Jolanta Sztuchlik, zwiedzać będzie można do 31 października 2017 r.
BIBLIA. Testamentum Novum [Das Newe Testament Deutzsch]. - [Vuittemberg : Melchior Lotter der J. für Lukas Cranach d. Ä. und Christian Döring, IX 1522] - Pierwsze wydanie Nowego Testamentu w przekładzie Marcina Lutra z 1522 r., zwane Biblią Wrześniową lub Testamentem Wrześniowym, które otworzyło drogę do tworzenia narodowych przekładów biblijnych, a tym samym do udostępnienia ogółowi wiernych treści zawartych w Piśmie Świętym. Edycja ta zawiera całostronicowe ilustracje drzeworytowe do Apokalipsy św. Jana, pochodzące z warsztatu Lucasa Cranacha Starszego.
CARION Johann : Chronicon Carionis / Latine expositvm et avctvm multis et ueteribus et recentibus hitorijs in narrationibus rerum Graecarum, Germanicarum et ecclesiasticarum a Philippo Melanthone. Accessit locupletißimus rerum de uerborum memorabilium index. [Prima pars]. - VVitebergae : haeredes Georgij Rhau excudebant, 1560 - W spuściźnie Filipa Melanchtona, niemieckiego reformatora religijnego, najbliższego współpracownika Marcina Lutra i współtwórcy reformacji, oprócz wielu pism teologicznych i licznych komentarzy biblijnych znajdują się dzieła z zakresu filozofii, geografii, prawa, retoryki czy historii. Jednym z takich dzieł jest kronika Jana Cariona, niemieckiego astrologa, matematyka i historyka, którą Melanchton przygotował do wydania i opublikował w Wittenberdze w 1560 r.
KOMENSKÝ Jan Amos : Joh. Amos Comenii Orbis sensualium pictus quadrilinguis emendatus : hoc est omnium fundamentalium in mundo rerum, et vita actionum, pictura et nomenclatura, Germanica, Latina, Italica, et Gallica : cum titulorum indicibus atque vocabulorum dictionariolis / accurante Carolo Coutelle. - Noribergae : in bibliopolio Joh. Andr. Endteri, 1760 - Orbis sensualium pictus, obok Janua linguarum - podręcznika do nauki łaciny oraz Didactica Magna, należy do najważniejszych dzieł Jana Amosa Komeńskiego, reformatora szkolnictwa, twórcy nowoczesnej pedagogiki. W 1628 r. Komeński opuścił Czechy i osiedlił się w Lesznie, gdzie został nauczycielem, a następnie od 1637 r. rektorem miejscowego gimnazjum. Orbis sensualium pictus stanowi ilustrowany elementarz dla najmłodszych dzieci.
NEWTON Isaac : Philosophiae naturalis principia mathematica / auctore Isaaco Newtono.... - Edita ultima auctior et emendatior. - Amstaelodami : sumptibus Societatis, 1714 - Dzieło Isaaca Newtona, angielskiego fizyka, matematyka, astronoma, historyka oraz alchemika i badacza Biblii, przedstawiające prawo powszechnego ciążenia oraz prawa ruchu, leżące u podstaw mechaniki klasycznej.
Zgodne rozumienie w wierze a nabożeństwie krześćiańskim kościołow ewangelickich Wielkiey y Małey Polski y Wielkiego Księstwa Litewskiego, y inszych tej korony państw naprzod w Sędomierzu roku 1570. na synodzie generalnym postanowione, y potym na inszych, aż na ostatku na włodzysławskim generalnym roku 1583. potwierdzone, a naiaśnieyszym krolom polskim Augustowi, Henrichowi y Stefanowi ofiarowane. - A teraz według dekretu synodowego wobec podane roku pańskiego 1587. - [B.m. : b.w.], 1587 - Praca przedstawiająca postanowienia tzw. Zgody Sandomierskiej – porozumienia zawartego 14 kwietnia 1570 r. w Sandomierzu między wyznaniami reformowanymi I Rzeczypospolitej: luteranami, kalwinami oraz braćmi czeskimi. Jej intencją była wspólna obrona przed kontrreformacją i zaprzestanie walk między różnymi wyznaniami protestanckimi. Dzieło zawiera także informacje o innych synodach, między innymi o synodzie w 1583 r. w Wodzisławiu, świętokrzyskiej wsi będącej w XVI i XVII wieku centrum małopolskiego kalwinizmu.
Kancyonal to iest Kięgi psalmow y piesni duchownych na chwałę Boga w Troycy S. Jedynego, Oyca, Syna y Ducha Swiętego / za zgodą wszystkich zborow ewangelickich koronnych, W. X. L. y państw do nich należących, z dawnieyszych kancyonałow, psałterzow y katechizmow zebrane y k woli jednostaynemu używaniu wybrane. - We Gdańsku : drukowal Symon Reinier, 1706 - Jedna z osiemnastu edycji pierwszego ewangelicko-reformowanego kancjonału wydanego w Gdańsku w drukarni Szymona Reinigera.
HARTKNOCH Christoph Joannes : De repvblica Polonica libri dvo, qvorum prior historiae Polonicae memorabiliora... posterior autem jvs pvblicvm reipvbl. Polonicae, Lithvanicae, provinciarvmqve annexarvm... comprehendit... / opera et studio... Christophori Hartknoch.... - Editio secunda, altero tanto fere auctior. - Francofurti et Lipsiae : impensis Martini Hallervordii..., 1687 - Dzieło Respublica polonica Jana Krzysztofa Hartknocha, historyka, pedagoga, rektora szkoły ewangelickiej w Wilnie (1666-1667) oraz od 1681 r. dyrektora gimnazjum toruńskiego. W sferze jego zainteresowań znalazła się historia Pomorza, Prus, Żmudzi, Kurlandii. Odnalazł i wydał kronikę krzyżacką Pawła z Duisburga. W dziele Respublica polonica opisał ustrój Polski na tle jej historii, wysoko oceniając jego funkcjonowanie.
BANDTKIE Jerzy Samuel Dzieje Królestwa Polskiego. T. 1. - Wyd. powtórne i poprawne. - Wrocław : Wilhelm Bogumił Korn, 1820 - Dzieje Królestwa Polskiego to jedna z prac historycznych Jerzego Samuela Bandtkiego, historyka, językoznawcy, etnografa i bibliografa polskiego, od 1811 r. profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego i dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. W jego obszernym dorobku oprócz prac z zakresu historii znajdują się również dzieła z dziedziny językoznawstwa, etnografii i bibliografii.
ZASADIUS Samuel Ludwik : Droga do nieba : to iest nauka krotka z katechizmusa... / spisana przez... Samuela Ludowika Zasadiusa.... - W Brzegu : wydrukował Goffred Tramp, 1729 - Jedno z kilku polskojęzycznych dzieł religijnych napisanych przez Samuela Ludwika Zasadiusa z przeznaczeniem dla cieszyńskich parafian posługujących się językiem polskim, które przyczyniło się do wzrostu pobożności oraz zachowania tożsamości narodowej mieszkańców Śląska Cieszyńskiego.
HAASE Teodor Karol : Das Allgemeine Krankenhaus der Evangelischen Gemeinde in Teschen : Bericht über dessen fünfjährige Thätigkeit vom 20. Juni 1892 bis 20. Juni 1897 / erstattet im Namen des Curatoriums vom Vorsitzenden Theodor Haase. - [Teschen] : Selbstverlag des Allgemeinen Krankenhauses, [1897?] - Sprawozdanie z pięcioletniej działalności szpitala ewangelickiego w Cieszynie, sporządzone przez jego założyciela Teodora Karola Haasego, pełniącego od 1876 r. obowiązki proboszcza parafii ewangelicko-augsburskiej w Cieszynie.
Ordynacja wyborcza sejmowa : uchwały podkomisji sejmowej powzięte na podstawie referatu d-ra Buzka : korekta / [ogłosił: Józef Buzek]. - [B.m., 1917] - W 1917 r. Józef Buzek, prawnik, ekonomista, polityk, urodzony w Końskiej, wszedł w skład komisji przy Tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskim, powołanej w celu opracowania projektu konstytucji.
BYSTROŃ Jan : O mowie polskiej w dorzeczu Stonawki i Łucyny w Księstwie Cieszyńskim. - [Kraków : b.w., 1885] - Praca na temat dialektu cieszyńskiego autorstwa Jana Bystronia, językoznawcy, nauczyciela i badacza historii języka polskiego, etnografa i dalektologa polskiego oraz członka korespondenta Akademii Umiejętności i Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
„W dniu 25 maja 2018 roku weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego dotyczące ochrony danych osobowych. W związku z tym zaktualizowaliśmy nasz regulamin i politykę prywatności. Prosimy o zapoznanie się z aktualnymi wersjami tych dokumentów. Czytaj więcej
Ta strona używa cookie i innych technologii. Korzystając z niej wyrażasz zgodę na ich używanie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. WYRAŻAM ZGODĘ
„W dniu 25 maja 2018 roku weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego dotyczące ochrony danych osobowych. W związku z tym zaktualizowaliśmy nasz regulamin i politykę prywatności. Prosimy o zapoznanie się z aktualnymi wersjami tych dokumentów. [cookie_link] Ta strona używa cookie i innych technologii. Korzystając z niej wyrażasz zgodę na ich używanie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. [cookie_button]
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.