Kolejny już raz w czasie ferii zimowych Książnica Cieszyńska zaprasza wszystkich zainteresowanych, szczególnie zaś młodzież gimnazjalną i licealną, do udziału w pokazach i warsztatach poświęconych dziejom książki, kulturze piśmienniczej i historii Śląska Cieszyńskiego. Zajęcia, ilustrowane pokazami zabytkowych rękopisów i druków, wzbogacone multimedialnymi prezentacjami oraz nauką praktycznego korzystania ze zbiorów biblioteki, odbywać się będą w dniach 17-27 stycznia 2017 r. siedzibie Książnicy Cieszyńskiej przy ul. Menniczej 46 w Cieszynie. Udział w pokazach i warsztatach jest bezpłatny.
Zajęcia rozpoczynają się o godz. 11.00. W przypadku zwiększonego zainteresowania określonymi zajęciami możliwe jest ich powtórzenie w innym terminie po uzgodnieniu go z prowadzącym bibliotekarzem lub konserwatorem. Indywidualni uczestnicy powinni swoją obecność zaanonsować w Czytelni Ogólnej Książnicy Cieszyńskiej co najmniej 10 minut przed rozpoczęciem zajęć. Opiekunowie grup zorganizowanych proszeni są o wcześniejsze uzgodnienie terminu udziału w zajęciach pod nr. tel. +33 851 38 42 (w godz. 10.00-18.00), lub e-mailem: swies(at)kc-cieszyn.pl. Udział w co najmniej pięciu lekcjach uprawnia ich Uczestników do otrzymania nadawanego przez Książnicę Cieszyńską indywidualnego „Certyfikatu młodego znawcy dawnej książki”.
Harmonogram pokazów i warsztatów
17 stycznia (wtorek) – Czym jest i czym zajmuje się Książnica Cieszyńska? (prowadzenie Wojciech Święs, tel. +33 851 38 42; wykład + prezentacja materiałów pomocniczych, hall główny, maksymalna liczba uczestników – 45 osób; zajęcia adresowane do uczniów szkół podstawowych, możliwa osobna wersja dla młodzieży i dorosłych)
Prezentacja pozwalająca uzyskać odpowiedzi na pytania: Skąd w Cieszynie wzięły się stare książki? Jaką mają wartość? Czy współcześnie mogą być użyteczne? Po co powołano Książnicę Cieszyńską i czym zajmują się jej pracownicy? Czy trzeba być naukowcem, żeby znaleźć w Książnicy coś interesującego dla siebie?
18 stycznia (środa) – Skarby i tajemnice dawnego Księstwa Cieszyńskiego (prowadzenie Wojciech Grajewski, tel. +33 851 38 42; warsztaty, sala konferencyjna, maksymalna liczba uczestników – 45 osób)
Warsztaty poświęcone spuściźnie kulturalnej i piśmienniczej Śląska Cieszyńskiego, odsłaniające przed uczestnikami świat starych druków, zabytkowych map i rękopisów. W czasie zajęć uczestnicy poznają tajemnice i skarby związane z – trwającą blisko sześć wieków – historią Księstwa Cieszyńskiego, zapoznając się szczegółowo z tymi, które zachowały się w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej. W czasie zajęć dzieci i młodzież zmierzą się z rozszyfrowywaniem tytułów zapisanych czcionką gotycką, datowaniem za pomocą cyfr rzymskich oraz innymi ciekawymi zadaniami, przybliżającymi im obraz przeszłości regionu.
19 stycznia (czwartek) – “Nasz drogi święty skarb”. XIX i XX-wieczna spuścizna kulturalna Cieszyna (prowadzenie Wojciech Grajewski, tel. +33 851 38 42; zwiedzanie + warsztaty, sala konferencyjna, maksymalna liczba uczestników – 45 osób)
Zwiedzenie Książnicy Cieszyńskiej pretekstem do opowieści o czasach minionych i cieszyńskim bogactwie kulturowym. W czasie zajęć uczestnicy nie tylko poznają rys historyczny Śląska Cieszyńskiego XIX i XX wieku, ale też będą mieli okazję wcielić się w rolę swych rówieśników z początku wieku, korzystających z ówczesnych, dziś już zabytkowych księgozbiorów Cieszyna. Zajęcia w sposób ciekawy i przystępny zaprezentują historię poszczególnych księgozbiorów wchodzących w skład Książnicy Cieszyńskiej i ich fundatorów (ks. Leopolda Jana Szersznika, Pawła Stalmacha, Józefa Ignacego Kraszewskiego, ks. Józefa Londzina, Tadeusza Regera).
20 stycznia (piątek) – Od kamienia i tabliczki drewnianej do tabliczki glinianej (prowadzenie Jolanta Sztuchlik, tel. +33 851 38 44; warsztaty, sala konferencyjna, maksymalna liczba uczestników – 45 osób)
Jakich materiałów pisarskich używali starożytni Egipcjanie, Rzymianie, Grecy czy mieszkańcy Mezopotamii? W jaki sposób wpływały one na rodzaj pisma i formy książki, którymi się posługiwali? Co to jest ostrakon i co łączy woskowe tabliczki z dzisiejszą książką, tabletem czy laptopem? Odpowiedź na te i inne pytania związane z historią książki w starożytności będzie można uzyskać w trakcie warsztatów, składających się z krótkiej prezentacji multimedialnej oraz z części praktycznej, podczas której każdy uczestnik będzie miał okazję spróbować pisania hieroglifami lub alfabetem łacińskim na woskowej tabliczce, a następnie samodzielnie wykonać glinianą tabliczkę i zapisać ją pismem klinowym. Na zakończenie lekcji będzie możliwość odczytania wyrazów zaszyfrowanych hieroglifami lub pismem klinowym.
23 stycznia (poniedziałek) – Pierwsze kroki do biblioteki – jak korzystać ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej (prowadzenie Halina Morawiec, tel. +33 851 38 41; warsztaty, czytelnia ogólna, maksymalna liczba uczestników – 15 osób; zajęcia przeznaczone dla młodzieży gimnazjalnej, licealnej i studentów, ewentualna wersja dla szkół podstawowych)
Warsztaty w przystępny sposób przybliżające wiedzę o korzystaniu ze zbiorów bibliotecznych (nie tylko Książnicy Cieszyńskiej) i pozwalające zyskać umiejętność posługiwania się bibliografiami, katalogami, komputerowymi bazami danych, zasobami cyfrowymi itd. Uczestnicy warsztatów zdobędą kompetencje niezbędne przy prowadzeniu kwerend oraz pisaniu referatów, prac semestralnych, magisterskich.
24 stycznia (wtorek) – Warsztaty kaligrafii czyli sztuka pięknego pisania (prowadzenie Anna Rusnok, tel. +33 851 38 43; warsztaty, sala konferencyjna, maksymalna liczba uczestników – 45 osób)
Pisanie ręczne, a zwłaszcza pisanie piórem, w dzisiejszych czasach staje się czynnością coraz bardziej egzotyczną. W dobie powszechnego stukania w klawisze komputerów, ekrany tabletów czy smartfonów chcemy zaprosić chętnych w podróż w przeszłość, do czasów, gdy ręczne pisanie było czynnością niezbędną do utrwalania i przekazywania informacji, a piękne pisanie sztuką i przywilejem ludzi najlepiej wykształconych. Pokażemy różne rodzaje pisma – od średniowiecznego po współczesne – i umożliwimy uczestnikom spróbowania swoich sił w kaligrafii – sztuce nie tylko wyrabiającej cierpliwość i koncentrację, ale także wpływającej ogólnie korzystnie na pracę umysłu!
25 stycznia (środa) – Ekslibrisy i dedykacje w teorii oraz praktyce (prowadzenie Wojciech Święs, tel. +33 851 38 42; warsztaty, sala konferencyjna, maksymalna liczba uczestników – 45 osób)
Superekslibris, ekslibris, pieczęć, adnotacja i inne. O rodzajach znaków własnościowych umieszczanych w książkach. O tym, kto i dlaczego je stosował. Jakie znaki znajdziemy w książkach z biblioteki królewskiej, a jakie – w książkach z domu chłopskiego? Czego można się dowiedzieć o ludziach, właścicielach starej książki, a także o wpływie, jaki wywierała na swoich czytelników, odczytując ślady, jakie w niej pozostawiono? Po krótkiej wyprawie w przeszłość ekslibrisu i dedykacji wraz z zaprezentowaniem najciekawszych egzemplarzy znaków własnościowych ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej nastąpi część warsztatowa – uczestnicy staną przed wyzwaniem zaprojektowania własnego ekslibrisu. Zajęcia adresowane do uczniów szkół podstawowych, możliwa osobna wersja dla młodzieży i dorosłych.
26 stycznia (czwartek) – Tajemnice warsztatu cieszyńskiego heraldyka i genealoga (prowadzenie Krzysztof Kleczek, tel. 33 851 38 43; warsztaty, sala konferencyjna, maksymalna liczba uczestników – 45 osób)
Czym zajmują się genealodzy, a czym heraldycy? Co to jest herb? Czym jest drzewo genealogiczne? Kim była świekra? Jak rozpocząć poszukiwania historii własnej rodziny? Punktem odniesienia będzie heraldyka i genealogia szlachty ze Śląska Cieszyńskiego, jak również genealogia chłopskich rodów z tego obszaru. Uczestnicy dowiedzą się, jakie rody szlacheckie żyły na Śląsku Cieszyńskim, ale również poznają najważniejsze cieszyńskie rody chłopskie. Przekonają się, że każdy może zajmować się historią, odkryć niezbadane do tej pory dzieje własnej rodziny. Rodzina jest jak gałęzie na drzewie – wszyscy rośniemy w różnych kierunkach, ale pomimo to korzenie mamy wspólne.
27 stycznia (piątek) – Konserwacja dawnej książki (prowadzenie Łucja Brzeżycka, Anna Fedrizzi-Szostok; tel. +33 851 38 47; miejsce zbiórki – hall główny, zajęcia w pracowniach konserwatorskich, maksymalna liczba uczestników – 12 osób)
Pokaz konserwacji starych ksiąg i dokumentów z elementami warsztatowymi. Uczestnicy w niewielkim zakresie pomagają w pracach konserwatorskich, obserwują szkodniki niszczące książki pod mikroskopem i odpowiadają na szereg pytań rozwijających ich wiedzę na temat starych pamiątek rodzinnych. Prowadzące pokażą, jak w nowoczesny sposób uzupełnia się dziury w papierze zanurzając je w wodzie oraz jak oprawia się księgi starymi metodami.