Książnica Cieszyńska zaprasza na kolejny pokaz z cyklu “Cymelia i osobliwości Książnicy Cieszyńskiej”, który odbędzie się w piątek 25 sierpnia 2017 o godz. 17.00. Prezentacja, zatytułowana „Gorskie kapki, ale zdrowe” – poświęcona zostanie literaturze abstynenckiej, wydawanej na Śląsku Cieszyńskim od XIX do pierwszej połowy XX wieku. Prezentację poprowadzi Rafał Cholewa.
Druga połowa XVIII wieku i pierwsza połowa XIX wieku to okres gwałtownie rosnącego alkoholizmu, szerzącego się w całej Europie, w tym także na Śląsku Cieszyńskim. Zjawisko to wiązało się przede wszystkim z upowszechnieniem się wódki, która zaczęła wypierać piwo. Wzrost spożycia wódki i spadek jej cen wynikał z szybko rosnącej produkcji gorzelniczej, stanowiącej skutek wprowadzenia jako surowca tanich ziemniaków w miejsce wykorzystywanego do tej pory zboża. Jak pisał Jan Wantuła, „Dopóki wódkę pędzono ze zboża, wódki tej było mniej. Ale kiedy przed około 140 laty rozpowszechniła się uprawa kartofli, rychło jakiś wierny sługa szatana stwierdziwszy, że w korcu ziemniaków są ukryte 4 garnce spirytusu, wymyślił sposób jego wydobycia i odtąd straszliwie jęło się rozpowszechniać picie wódki”. Walka z alkoholizmem, zainicjowana w latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku, prowadzona była na Śląsku Cieszyńskim przez księży obu wyznań, ewangelickiego i katolickiego, później dołączyły także organizacje świeckie. Przyjmowano śluby wstrzemięźliwości, zakładano bractwa trzeźwości oraz wydawano drukiem kazania i odczyty o tematyce abstynenckiej.
Autor prelekcji Rafał Cholewa przedstawi historie i ciekawostki związane z osobami działaczy i pisarzy ruchu trzeźwościowego, przybliży wydawnictwa o tematyce abstynenckiej, odpowie na pytania – ile wypadało czystego spirytusu na głowę mieszkańca Śląska Cieszyńskiego w połowie XIX w., która ze wsi Śląska Cieszyńskiego była najbardziej radykalna w walce z zarazą gorzałki, kto zainicjował na Śląsku Cieszyńskim ruch trzeźwościowy.
Wśród wielu wydawnictw o tematyce antyalkoholowej, jakie zostaną zaprezentowane podczas pokazu, będą m.in. najstarsze i najcenniejsze druki jak “Gorskie kapki, ale zdrowe. Kazanie dla tych, ktorzyby się chcieli opamiętać z pijaństwa między ludem naszym lub się go wystrzegać” ks. Karola Kotschego czy “Zaraza gorzałki. Smętna przygoda dla przestrogi Ślązaka i pobratymczych Słowian spod Tater a od nich szerzących się błoni”.
Rafał Cholewa