W najbliższy piątek 8 listopada o godz. 16:30 w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej odbędzie się drugie spotkanie Akademii Filozoficznej zatytułowane „Idealizm platoński: pierwszy system filozoficzny w dziejach”. Jego tematyka dotyczyć będzie życia i dzieła Platona – najwybitniejszego filozofa starożytnej Grecji, którego poglądy w największym stopniu przyczyniły się do ukształtowania podstaw zachodniej tradycji duchowej, moralnej i intelektualnej. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do wzięcia udziału w wykładzie prowadzonym przez dr Artura Lewandowskiego oraz we wspólnej debacie.
Platon (właśc. Arystokles, 427-327 p.n.e.) był twórcą wielkiej syntezy myśli filozoficznej, znanej jako system idealizmu platońskiego, która nie tylko podsumowywała dorobek pierwszych greckich filozofów przyrody oraz osiągnięcia humanistycznych filozofów klasycznej epoki ateńskiego oświecenia, lecz również otworzyła drogę do najdonioślejszego filozoficznego odkrycia w dziejach ludzkiej myśli, jakim było odsłonięcie nowego obszaru rzeczywistości – ponadzmysłowego świata idei (transcendencji). Za jego sprawą w historii filozofii natychmiast i od razu dokonany został przełomowy krok, który rozszerzył horyzont stawianych przez nią pytań i zagadnień tak dalece, że jeden z wybitnych myślicieli współczesnych – A. N. Whitehead – postawił bynajmniej nie przesadną tezę, że „cała późniejsza filozofia to tylko zbiór przypisów do Platona”. Twierdzenie to jest słuszne, zważywszy na szereg nowatorskich koncepcji, którymi Platon natchnął wszystkie dyscypliny namysłu filozoficznego; do najważniejszych spośród nich należy zaliczyć: w metafizyce (dualizm idei i rzeczy, transcendencja idei Dobra), w teorii poznania (rozróżnienie poznania zmysłowego i racjonalnego, teoria wiedzy wrodzonej), w psychologii (dualizm duszy i ciała, teoria nieśmiertelności duszy, koncepcja trzech władz duszy stanowiąca syntezę psychologii greckiej), w kosmologii (finalistyczne i teleologiczne rozumienie natury, koncepcja duszy świata oraz boskiego budowniczego – demiurga), w etyce (klasyczna teoria czterech cnót, analiza podstawowych pojęć etycznych), w estetyce (klasyczna koncepcja sztuki jako naśladownictwa natury, teoria poezji jako sztuki natchnionej), w teorii państwa (normatywna analiza ideału państwa, uniwersalistyczna i organiczna wizja polis, analogia między strukturą państwa a strukturą ludzkiej duszy) czy wreszcie przezwyciężająca dualizm teoria miłości, stanowiąca zwieńczenie całości platońskiego systemu.
Większość z przedstawionych powyżej zagadnień stanie się przedmiotem wspólnej, grupowej dyskusji toczonej w oparciu o wybór najważniejszych fragmentów platońskich dialogów, które (wraz z pytaniami pomocniczymi do tekstów) znaleźć można tutaj: link
Oprócz waloru edukacyjnego istotną atrakcją towarzyszącą spotkaniu Akademii Filozoficznej będzie możliwość ujrzenia na własne oczy omawianych w trakcie zajęć tekstów znajdujących się w bezcennym cymelium, jakim jest jedno z pierwszych wydań całości platońskich dialogów w tłumaczeniu na język łaciński. Egzemplarz dzieła Platonis opera, który zostanie zaprezentowany podczas spotkania, pochodzi z 1522 r. Jego wydawcą był paryski drukarz Jodocus Badius Ascensius, zaś autorem przekładu wraz z komentarzami do całości dialogów był nie kto inny, lecz Marsilio Ficino – najwybitniejszy humanista włoskiego odrodzenia, znawca twórczości Platona oraz wieloletni scholarcha Florenckiej Akademii Platońskiej, za sprawą którego renesansowy „powrót do źródeł” stał się tożsamy z „powrotem do Platona”. Dokonania translatorskie oraz komentatorskie Marsilia Ficina oraz pozostałych włoskich humanistów odegrały kluczową rolę w powszechnym „renesansie platonizmu”, który miał miejsce u progu czasów nowożytnych po tym, jak w XIII oraz XIV w. system Platona – będący przez długie wieki podstawowym punktem odniesienia dla wszelkiej myśli filozoficznej i teologicznej – został wyparty przez odkrycie oryginalnych tekstów Arystotelesa. Dzięki intensywnej pracy generacji humanistów, która swoje zwieńczenie znalazła w przekładzie całości dzieł Platona na język łaciński, system platoński na powrót stał się paradygmatycznym wyznacznikiem intelektualnej tradycji świata zachodniego.
Artur Lewandowski
Dotychczasowe sesje Akademii Filozoficznej:
11 października 2019 r. – Dzieje filozofii przed Platonem – wykład wstępny