Ile można stracić, ile odzyskać? O konserwacji zespołu Archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Część kolekcji Archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego uległa poważnym uszkodzeniom (APTL 13)

Archiwalia Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w zbiorach Książnicy zajmują miejsce szczególne ze względu na obecność cennych materiałów związanych przede wszystkim ze Śląskiem Cieszyńskim. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze powstało w 1901 roku z inicjatywy ks. Józefa Londzina, jako instytucja badająca i popularyzująca wiedzę o kulturze ludowej Śląska Cieszyńskiego oraz gromadząca pamiątki związane z jego dziejami. Archiwalia, datowane na czas od XVI do XX wieku, obejmują tak ważne dokumenty, jak akta Rady Narodowej dla Księstwa Cieszyńskiego czy Rozmaitości szląskie Józefa Lompy. Jako dowód i świadectwo bogactwa kultury polskiej, archiwum cudem uniknęło zniszczenia podczas ostatniej wojny. Powstało z darów, a więc jest zespołem niejednolitym, od samego początku różniącym się też stanem zachowania i z tego względu wymaga szczególnej troski i specjalnego traktowania.

Z punktu widzenia konserwatora, a zapewne i archiwisty, najlepiej byłoby, gdyby naprawa lub konserwacja w niczym nie zmieniały obiektu, co niestety nie zawsze jest możliwe. Ograniczenie do niezbędnego minimum działań to niekwestionowana i słuszna tendencja współczesnej restauracji, często jednak otwiera przed konserwatorem szereg problemów, przede wszystkim zaś stawia pytanie, na ile można i należy posunąć się w zabiegach konserwatorskich, żeby skutecznie zabezpieczyć obiekt.

Dylematy tego rodzaju towarzyszą naprawom Archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego sukcesywnie konserwowanym od 2002 roku. Do zabezpieczenia i konserwacji przeznaczono 100 pudeł archiwaliów po 500-600 kart w każdym. Wszystkie poddane zostały dezynfekcji, przepakowano je do specjalnych kartonów i umieszczono w klimatyzowanym magazynie, co je doraźnie ochroniło, jednak nie poprawiło ich kondycji fizycznej. Archiwalia Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego nie są jeszcze zdigitalizowane, również dlatego, że ich stan często na to nie pozwala.

Na kolejnym spotkaniu z cyklu „Cymelia i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej” zaprezentowane zostaną dokumenty przed i po zabiegach konserwatorskich oraz omówiona zostanie specyfika różnych rodzajów konserwacji w odniesieniu do tak dużego i różnorodnego zespołu. W ramach niewielkiej wystawy uczestnicy zobaczą kilka najcenniejszych obiektów zgromadzonych przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, zachowanych w Książnicy Cieszyńskiej.

Spotkanie poprowadzi Łucja Brzeżycka, odbędzie się 26 sierpnia o godzinie 17 w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej (Cieszyn, ul. Mennicza 46).