In hoc signo vinces

W najbliższy piątek 8 kwietnia 2016 r. o godz. 14.00 w galerii Książnicy Cieszyńskiej nastąpi otwarcie ekspozycji, zorganizowanej w ramach obchodów 1050-lecia chrztu Polski. Na wystawie, która czynna będzie do 30 lipca 2016 r., zaprezentowane zostaną pochodzące ze zbiorów Książnicy dzieła ilustrujące wielowiekowy związek polskiej kultury i nauki z dziejami Chrześcijaństwa.

W 1050 lat od dołączenia Polski do świata chrześcijańskiego, co stało się za sprawą przyjęcia chrztu przez księcia Mieszka I, w całej Polsce odbywają się obchody rocznicowe. Włączając się w ten program, Książnica Cieszyńska na swojej najnowszej wystawie przedstawia Polskę chrześcijańską w kontekście nieco szerszym niż tylko konfesyjny. Śledząc bowiem historię cywilizacji, nauki i kultury odkryć można, że ogromne obszary we wszystkich tych sferach są ściśle związane z kościołem. Pytając o wpływ chrześcijaństwa na życie, w odpowiedziach współczesnych najczęściej zapewne przywoływana byłaby sfera duchowa, życie religijne, sakramenty, zaś w drugiej kolejności być może to wszystko, co wokół kościoła najbardziej widoczne: perły architektury sakralnej, rzeźby, malarstwa, wspaniała muzyka i literatura religijna. Na tym jednak wpływ chrześcijaństwa się nie kończy. Gdyby sporządzić listę najwybitniejszych osób zasłużonych dla polskiej kultury, nauki, a także dla istnienia i rozwoju naszej państwowości, okazałoby się, że znaczna ich część była także, a czasem przede wszystkim, ludźmi kościoła. Od czasów Mieszka wśród uczonych, polityków, twórców odnaleźć można księży, kanoników, prałatów, biskupów, a także zakonników różnych reguł. Duchownymi byli najstarsi kronikarze polscy i późniejsi historycy – od biskupa krakowskiego Wincentego Kadłubka, kanonika Jana Długosza poprzez kanonika Macieja Miechowitę, biskupa warmińskiego Marcina Kromera po jezuitę Adama Naruszewicza. Pierwszy zbiór przepisów prawa polskiego wydał w 1506 roku prymas Polski Jan Łaski. W stanie duchownym pozostawali poeci – ksiądz Klemens Janicki, jezuita Maciej Kazimierz Sarbiewski, później biskup Ignacy Krasicki i – całkiem niedawno – ksiądz Jan Twardowski. Kapłanami byli wybitni polscy przyrodnicy – Marcin z Urzędowa i Krzysztof Kluk, matematycy Adam Adamandy Kochański i Ignacy Zaborowski. Duchownymi byli także najwybitniejsi uczeni, politycy, artyści polskiego Oświecenia, współtwórcy Konstytucji 3 maja czy Komisji Edukacji Narodowej – Hugo Kołłątaj, Stanisław Konarski, Franciszek Salezy Jezierski i wielu innych. W końcu nie sposób przecenić także roli, jaką odegrał w naszej najnowszej historii papież Jan Paweł II. Wymienionych wyżej i innych jeszcze uczonych, artystów i działaczy prezentujemy poprzez ich dzieła, które układają się w niekompletny wprawdzie, ale reprezentatywny obraz historii polskiej cywilizacji i kultury. Na wystawie będzie można zobaczyć zatem zarówno cymelia, m.in. pierwsze wydania drukowane najstarszych kronik polskich – Wincentego Kadłubka i Jana Długosza, najdawniej wydaną kronikę Macieja Miechowity z 1521 r., czy najpopularniejszą w Europie kronikę Marcina Kromera, wydawaną wielokrotnie w znakomitych oficynach szwajcarskich i niemieckich, statut Łaskiego czyli pierwszy zbiór prawa polskiego z 1506 r., jak i dzieła mniej może znane, ale w swoich dziedzinach znaczące i ważne dla rozwoju Polski. O nierozerwalnym związku religii z życiem i nauką jeden z prezentowanych na wystawie autorów, ksiądz profesor Michał Heller, pierwszy polski laureat nagrody Templetona (w 2008 r.), zwanej „katolickim Noblem”, mówi tak: „Chłopa spod krzyża, teologa i fizyka łączy to samo poszukiwanie sensu, choć oni różnymi językami opisują swoje doświadczenia i otaczający ich świat”.

Anna Rusnok