IX sesja wykładowa Akademii
Niepodległości

Po wakacyjnej przerwie wznawia swoją działalność Akademia Niepodległości, organizowana w Cieszynie przez katowicki Oddział Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy z Książnicą Cieszyńską. W poniedziałek 30 września  2019 r. o godz. 16.30 w Książnicy Cieszyńskiej odbędzie się IX sesja wykładowa. Tym razem studenci Akademii wysłuchać będą mogli wykładów dr. hab. Krzysztofa Kaczmarskiego (IPN Rzeszów) pt. „Roman Dmowski i Komitet Narodowy Polski a Armia Polska we Francji (1917-1919)” oraz  prof. dr. hab. Krzysztofa Kawalca (Uniwersytet Wrocławski) pt. „Europa imperiów czy Europa narodów. Paryski kongres pokojowy 1919”. Zgodnie z zasadami przyjętymi na pierwszym tegorocznym spotkaniu z cyklu Akademia Niepodległości, jego uczestnicy otrzymać będą mogli potwierdzenie udziału w indeksach akademickich. Ci zaś spośród gości, którzy nie mieli możliwości wzięcia udziału w sesji inaugurującej działalność Akademii, będą się mogli zaopatrzyć zarówno w same indeksy, jak i inne związane z Akademią gadżety.

 

Dr hab. Krzysztof Kaczmarski (1965) – historyk, absolwent Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego (1989), doktor habilitowany nauk humanistycznych (2015). Naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie. Zainteresowania badawcze koncentrują się wokół dziejów obozu narodowego w Polsce, funkcjonowania komunistycznego aparatu represji i stosunków polsko-żydowskich. Autor m.in.: Podziemie narodowe na Rzeszowszczyźnie (2003), Pogrom, którego nie było. Rzeszów 11-12 czerwca 1945 r. Fakty, hipotezy, dokumenty (2008), Studia i szkice z dziejów obozu narodowego (2010), O Wielką Polskę na wojennym wychodźstwie. Stronnictwo Narodowe wobec rządu gen. Władysława Sikorskiego (1939-1943) (2013); współautor albumów Adam Doboszyński 1904-1949 (2010) oraz Generał Józef Haller 1873-1960 (2017).

Roman Dmowski i Komitet Narodowy Polski a Armia Polska we Francji (1917-1919)

Referat ukaże działania kierowanego przez Romana Dmowskiego Komitetu Narodowego Polskiego, zmierzające do zapewnienia Armii Polskiej, tworzonej na podstawie dekretu prezydenta Francji Raymonda Poincaré z 4 czerwca 1917 r., pozycji armii rzeczywiście „samodzielnej, sprzymierzonej i współwalczącej”, podlegającej politycznemu zwierzchnictwu Komitetu i dowództwu wskazanego przez niego naczelnego wodza, którym 4 października 1918 r. został gen. Józef Haller.

W ostatnich miesiącach I wojny światowej  jednostki tej armii, od koloru mundurów nazywanej Błękitną, biły się z wojskami niemieckimi na froncie zachodnim. Latem 1918 r. 1. Pułk Strzelców Polskich brał udział w drugiej bitwie nad Marną. Jesienią cała 1. Dywizja Strzelców Polskich została najpierw przeniesiona do Lotaryngii, a później skierowana na front w Wogezach, gdzie razem z 10. Armią francuską i 2. Armią amerykańską uderzać miała na Metz. W dniu 11 listopada, kiedy zostały już wydane rozkazy do natarcia, nadeszła wiadomość o zawieszeniu broni. Jakkolwiek skromny, był to polski wkład militarny w zwycięstwo nad Niemcami.

Miał on przede wszystkim znaczenie symboliczne i stanowił główną legitymację, aby na konferencji pokojowej, której obrady rozpoczęły się w Paryżu 18 stycznia 1919 r., wśród państw zwycięskiej Ententy –  owych 27 państw „sprzymierzonych i stowarzyszonych” – znalazła się również Polska, a jej delegaci (R. Dmowski i I. J. Paderewski) zostali zaproszeni do udziału w konferencji i 28 czerwca 1919 r. w Wersalu złożyli swoje podpisy pod tekstem traktatu pokojowego z Niemcami, przywracającym niepodlegle państwo polskie na mapę Europy.

 

Prof. dr hab. Krzysztof Kawalec (1954) – historyk, zatrudniony w Uniwersytecie Wrocławskim (Instytut Historyczny) oraz w IPN (Biuro Badań Historycznych). Specjalizuje się w zakresie historii Polski XIX i XX wieku, historii polskiej myśli politycznej, dziejów prawicy, w szczególności Narodowej Demokracji. Jest m.in. autorem dwóch biografii Romana Dmowskiego, monografii myśli politycznej Narodowej Demokracji w okresie międzywojennym, monografii polskiej myśli politycznej latach 1918-1939 (w 2000 r. nagrodzonej nagrodą Klio) oraz kilku antologii źródłowych. Mieszka we Wrocławiu.

Europa imperiów czy Europa narodów. Paryski kongres pokojowy 1919

Oceniana z perspektywy czasu akcja polskich elit stanowiła majstersztyk skuteczności. Materialnym wyrazem tej skuteczności były rozmiary państwa – największego spośród uformowanych w latach 1918-1919. Nie był to efekt szczególnej przebiegłości, wynikającej z posiadania perfekcyjnego, realizowanego konsekwentnie planu (chociaż podejrzewano o to Polaków). Opinia polska była podzielona. Wspólnym elementem działań każdej z „orientacji” był jednak skuteczny lobbing na rzecz polskich interesów, przy nieogłoszonej, niemniej przestrzeganej zasadzie nieprzeszkadzania sobie nawzajem. I tak, Polacy zaangażowani po stronie Niemiec nie napotykali przeszkód przy tworzeniu administracji cywilnej w obrębie proklamowanego przez Niemcy marionetkowego polskiego państewka; podobnie Polacy orientujący się na antyniemiecką koalicję (Dmowski) byli w stanie działać skutecznie.

Zarówno Roman Dmowski, jak Józef Piłsudski zdawali sobie sprawę z kosztów wewnętrznego konfliktu, dysponując zaś poparciem rozległych obozów politycznych, byli w stanie panować nad temperamentem własnych stronników. Rywalizując ze sobą, hołdowali jednak podobnej wizji państwa: Polski terytorialnie rozległej, a politycznie znaczącej. Umożliwiało im to postrzeganie osiągnięć rywala jako korzyści, a nie problemu, a i szybkie reagowanie na okoliczności, które pojawiały się za sprawą ogólnie rzecz biorąc korzystnego dla sprawy polskiej biegu wydarzeń.

Posiadanie przywódców kierujących się interesem ogólnonarodowym, zdolnych nie tylko do jego dostrzeżenia, ale także do faktycznego przyznania mu priorytetu w podejmowanych działaniach, obdarzonych autorytetem i wyobraźnią, stanowiło wielki atut sprawy polskiej, wręcz warunek sukcesu.

W naszej tradycji idealizujemy walki legionowe, co jest słuszne w kontekście obowiązku uczczenia zasług, ale nie może zmienić wymowy wielkich liczb. Wśród żołnierzy Wielkiej Wojny zaledwie jeden na dwa tysiące był legionistą. Ich heroizm nie przesądzał losów wojny. Kluczem do sukcesu były działania polityczne. Zasługą Piłsudskiego było to, że potrafił swoich żołnierzy nie wyniszczyć w walce, by móc sięgnąć po nich, gdy stanął przed zadaniem organizowania państwa.


Dotychczasowe wykłady w ramach Akademii Niepodległości w Cieszynie:

– Inauguracja, 11 grudnia 2017 r.:
dr hab. Lech Krzyżanowski:
Józef Piłsudski – twórca Niepodległej

– I Sesja wykładowa, 22 stycznia 2018 r.:
prof. Włodzimierz Suleja: Socjalistyczna irredenta, dr Miłosz Skrzypek: Cieszyńskie drogi do Niepodległej

– II Sesja wykładowa, 26 marca 2018 r.:
dr hab. Joanna Januszewska-Jurkiewicz: Zbiorowy portret uczestników ruchu paramilitarnego,  prof. Wiesław Jan Wysocki:
Drużyniacy i strzelcy

– III Sesja wykładowa, 22 maja 2018 r.:
prof. dr hab. Andrzej Chwalby: Legionowy wysiłek, dr Jerzy Kirszak: Generał Kazimierz Sosnkowski – współtwórca niepodległości

– IV Sesja wykładowa, 11 września 2018 r.:
dr Wojciech Muszyński i dr Rafał Sierchuła: Generał Józef Haller (1873-1960) i jego żołnierze

 – V Sesja wykładowa, 5 listopada 2018 r.:
prof. dr hab. Krzysztof Kawalec: Dyplomaci i żołnierze,  prof. dr hab. Zdzisław J. Winnicki: Budowanie państwowości

– VI Sesja wykładowa, 14 stycznia 2019 r.:
prof. dr hab. Janusz Odziemkowski: Dziedzictwo zaborów i budowanie Niepodległej, dr hab. Tomasz Panfil: »Wolność nie jest nam dana…«, czyli rozważania o Ojcach Niepodległej Rzeczypospolitej

– VII Sesja wykładowa, 11 marca 2019 r.:
dr hab. Joanna Januszewska-Jurkiewicz: Orlęta i bohaterowie Zadwórza, dr Adam Lisek: Bój o Lwów

– VIII Sesja wykładowa, 13 maja 2019 r.:
dr. hab. Lech Krzyżanowski: Patroni wielkopolskiego marszu ku Polsce, Piotr Orzechowski: Powstanie Wielkopolskie 1918-1919