Druga połowa XIX wieku to okres powstawania pierwszych organizacji turystycznych i górskich w całej Europie. Na Śląsku Cieszyńskim tego typu działalność zapoczątkowała niemiecka organizacja turystyczna „Beskiden-Verein“, założona w 1893 roku we Frydku. W jej skład wchodziły samodzielne sekcje, spośród których najprężniej działającą była sekcja w Bielsku.
Wyjątkowo aktywnym i zasłużonym działaczem Beskiden-Verein był m.in. Karl Kolbenheyer (1841-1901) – rodowity bielszczanin, z zawodu nauczyciel greki i łaciny, a z zamiłowania przyrodnik, topograf, meteorolog, popularyzator turystyki górskiej, autor wielu map i przewodników po Tatrach i Beskidach.
Badania terenowe z zakresu botaniki, meteorologii i topografii prowadził jako samouk, korzystając z literatury naukowej i dzięki zdobytemu w terenie doświadczeniu. Wyniki obserwacji i badań publikował w prasie (m.in. w „Zipser Bote”, „Schlesische Zeitung”, „Sprawozdaniach Komisji Fizjograficznej“, czy w rocznikach Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego). Poza niemieckim, odznaczał się dobrą znajomością języka polskiego i miał życzliwy stosunek do Polaków.
M.in. dzięki mapom Tatr, sporządzonym przez Karla Kolbenheyera, hrabia Władysław Zamoyski uzyskał w 1902 r., w międzynarodowym sądzie w Grazu wyrok, włączający okolice Morskiego Oka do ziem polskich.
Największą popularność przyniosły Kolbenheyerowi dwa przewodniki turystyczne: „Die Hohe Tatra mit der nächsten Umgebung“, wydany dziesięciokrotnie oraz “Führer durch die Beskiden im Gebiete der Section Bielitz-Biala des Beskiden-Vereines” wydany dwukrotnie (1891, 1901). Przyczyniły się one znacząco do upowszechnienia turystyki górskiej na obszarze Tatr i Beskidów.
Ich autor zmarł w 1901 roku i został pochowany na Starym Cmentarzu Ewangelickim w Bielsku. Cieszył się dużym szacunkiem wśród Polaków, o czym świadczy pośmiertne wspomnienie, zamieszczone w „Gwiazdce Cieszyńskiej“ z 23 lutego 1901 roku: „O zmarłym w Bielsku prof. Karolu Kolbenheyerze ‚Czas’ krakowski wydrukował piękny artykuł dra Stan. Eliasza Radzikowskiego, który pisze: „Kolbenheyer umiał niezgorzej po polsku i w stosunku do naszej narodowości odznaczał się sprawiedliwością. To też kiedy w r. 1883 wybuchł spór graniczny o Morskie Oko, Kolbenbeyer, przekonawszy się o słuszności żądań Polaków – był bowiem obecny w czasie posiedzeń sądu granicznego nad Morskiem Okiem – nie zawahał się ani na chwilę i w najbliższem wydaniu „Przewodnika” (po Tatrach) napisał, że Węgrzy chcą się wcisnąć na ziemię polską. Na końcu dr. Radzikowski pisze: „Powinniśmy uszanować pamięć człowieka, który do ostatniej chwili pozostał porządnym Niemcem i mimo przykrości, jakich mu z tego powodu nie oszczędzano, zachował dla naszych praw poszanowanie i bezstronność”.
Drugie wydanie „Führer durch die Beskiden im Gebiete der Section Bielitz-Biala des Beskiden-Vereines“ Karla Kolbeneheyera, ukazało się w 1901 r. Można się z nim zapoznać w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej pod adresem: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/342060/edition/323167/content
Publikacja została zdigitalizowana i udostępniona przez Książnicę Cieszyńską w ramach projektu „Udostępnienie cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego on-line”: https://www.sbc.org.pl/dlibra/collectiondescription/448
Oprac. Rafał Cholewa