Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Książnica Cieszyńska oraz Kongres Polaków w Republice Czeskiej zapraszają na drugi z serii trzech wiosennych wykładów poświęconych alternatywnym formom duchowości Śląska Cieszyńskiego. Odbędzie się on w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej przy ul. Menniczej 46 w Cieszynie w piątek, 21 kwietnia 2023 r. o godz. 17.00. Dr hab., prof. UŚ Andrzej Kasperek wygłosi wówczas prelekcję pt. „Mesjanizm na Śląsku Cieszyńskim w okresie międzywojennym”.
Dr hab., prof. UŚ Andrzej Kasperek to absolwent socjologii i filozofii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Jest zatrudniony w Wydziale Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Filia w Cieszynie). Na co dzień prowadzi badania socjologiczne nad współczesną religią i duchowością a także próbuje na polskim gruncie rozwijać socjologię ezoteryzmu. Interesuje się ponadto szeroko rozumianą problematyką współczesnej kultury oraz socjologiczną refleksją nad literaturą piękną ze szczególnym eksponowaniem kategorii niesamowitości (das Unheimliche).
Jego najbliższy wykład zostanie poświęcony problematyce obecności na Śląsku Cieszyńskim w dwudziestoleciu międzywojennym wątków mesjanistycznych. Mesjanizm polski, kształtowany na emigracji przez Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego czy Andrzeja Towiańskiego, a w Wielkopolsce m.in. przez Augusta Cieszkowskiego, należy do najważniejszych idei rozwijanych przez polskich romantyków. Idea nastania Królestwa Bożego na ziemi, połączona z przypisywaniem Polsce wyjątkowego posłannictwa w realizacji tego przedsięwzięcia, była popularna w okresie Młodej Polski, a także w okresie poprzedzającym wybuch I wojny światowej. Towarzyszyła także entuzjazmowi odbudowy państwa polskiego po zaborach.
Jednym z wątków podjętych podczas wykładu będzie próba pokazania aktualności romantycznego dziedzictwa w środowisku alternatywnej duchowości na Śląsku Cieszyńskim w okresie międzywojnia, przy czym szczególna uwaga ma zostać poświęcona koncepcji mesjanizmu rozwijanego przez Józefa Chobota, redaktora czasopism „Odrodzenie” – miesięcznika poświęconego sprawom odrodzenia człowieka i badaniom zjawisk duchowych oraz „Książnicy Wiedzy Duchowej”. Podczas wykładu zostanie podjęta kwestia, na ile mesjanizm Chobota stanowi replikę romantycznego, dziewiętnastowiecznego mesjanizmu, a na ile można w nim dostrzec wątki nowe.
Trzeci wykład z tej serii odbędzie się w Książnicy Cieszyńskiej w piątek, 12 maja 2023 r. o godz. 17.00. Dr hab. prof. AGH Izabela Trzcińska wygłosi wówczas prelekcję „Agnieszka Pilchowa – emancypantka, pisarka, liderka”.
Wiosenne wykłady w Książnicy Cieszyńskiej poświęcone alternatywnym formom duchowości Śląska Cieszyńskiego odbywają się w ramach grantu „Koncepcje odnowy świata i człowieka w programach polskich grup ezoterycznych Śląska Cieszyńskiego od 1918 roku do lat siedemdziesiątych XX wieku”. Jego celem jest zbadanie i krytyczna analiza programów alternatywnej duchowości i związanych z nimi koncepcji odnowy: świata, Polski, religii i człowieka, które rozwijały się poza środowiskami oficjalnych Kościołów chrześcijańskich na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX stulecia do lat siedemdziesiątych XX wieku. Programy te zostały określone jako alternatywne, ponieważ niejednokrotnie znacznie wykroczyły poza ramy praktyk i poglądów głoszonych w tradycyjnych środowiskach wyznaniowych działających na wskazanym terenie. Jednocześnie stały się one jednym z wyrazów krystalizacji poczucia polskości na Śląsku Cieszyńskim.
Od stycznia 2022 roku naukowcy z polskich i czeskich ośrodków akademickich badają te kwestie w ramach projektu pt. „Programy alternatywnej duchowości na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX w. do lat 70. XX wieku”. Jego kierowniczką jest dr hab. Izabela Trzcińska z Wydziału Humanistycznego Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, a przedsięwzięcie wsparł finansowo minister edukacji i nauki w ramach programu pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa”.
