W dniach 3-5 marca 2010 r. odbył się w Cieszynie zorganizowany przez Książnicę Cieszyńską cykl imprez pod wspólnym tytułem „Cieszyn – miasto książek”, którym zwieńczono trwającą od 1 kwietnia 2007 r. realizację projektu ”Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego”.
Do pobrania:
Plakat cyklu imprez “Miasto książek”
Program cyklu imprez “Miasto książek”
Informator projektu “Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego”
Informator projektu “The preservation and restoration of Cieszyn’s written heritage”
Henryk Hollender: “Miasto książek. Popularny przewodnik po cieszyńskich zbiorach bibliotecznych i archiwalnych”
Henryk Hollender: “A town of books. A popular guidebook of Cieszyn’s library and archive collections”
Lekcje o książkach: “Przechowane, odnalezione, wyszukane”
E-book (materiały konferencyjne): “Między teorią a praktyką. Ochrona zbiorów w małych bibliotekach i archiwach”
E-book (nagrodzone prace konkursowe): “Studia z dziejów kultury piśmienniczej na Śląsku Cieszyńskim”
Wystawa planszowa “Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego”
Plakat wystawy “Ksiażki, które stworzyły Europę”
Folder wystawy “Książki, które stworzyły Europę”
Fotorelacje:
Podsumowanie projektu “Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmiennniczego” – fotoreportaż
Konferencja “Pomiędzy teorią a praktyką” – fotoreportaż
“Szlak cieszyńśkich bibliotek i archiwów zabytkowych” – fotoreportaż
Prezentacja przewodnika “Miasto książek” – fotoreportaż
Wystawa planszowa “Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego” – fotoreportaż
Wystawa “Książki, które stworzyły Europę” – fotoreportaż
Koncert “Na strunach harfy” – fotoreportaż
Po zakończeniu konferencji – fotoreportaż
W dniach 3-5 marca 2010 r. odbył się w Cieszynie zorganizowany przez Książnicę Cieszyńską cykl imprez pod wspólnym tytułem „Cieszyn – miasto książek”, którym zwieńczono trwającą od 1 kwietnia 2007 r. realizację projektu ”Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego”, dofinansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz z programu Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W wydarzeniach „Miasta książek” brało udział ponad 90 osób, głównie konserwatorów książek oraz bibliotekarzy, którzy przyjechali do Cieszyna z całego nieomal kraju, a także z Czech, Niemiec i Holandii. W ciągu trzech dni mieli oni okazję wziąć udział w konferencji naukowej zatytułowanej „Pomiędzy teorią i praktyką. Ochrona zbiorów w małych bibliotekach i archiwach”, w trakcie której zaprezentowanych zostało łącznie 18 referatów. Konferencja, pomyślana jako płaszczyzna konfrontacji przepisów, norm i postulowanych w różnych krajach modelowych rozwiązań w dziedzinie ochrony zbiorów bibliotecznych i archiwalnych z praktycznymi doświadczeniami, jakie w tej sferze na co dzień są udziałem małych, głównie kościelnych bibliotek i archiwów, dała także asumpt do zaprezentowania dorobku placówek, które uczestniczyły w realizacji projektu „Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego”.
Tej kwestii w całości poświęcony został drugi dzień konferencji, który rozpoczęto od prezentacji pięciu referatów omawiających najważniejsze aspekty zrealizowanego w Cieszynie projektu. Po ich wysłuchaniu uczestnicy konferencji zyskali możliwość porównania zawartych w referatach informacji z rzeczywistością. Okazję do tego stworzyło otwarcie „Szlaku cieszyńskich archiwów i bibliotek zabytkowych”, w ramach którego goście odwiedzili wszystkie biorące udział w projekcie biblioteki i archiwa, na miejscu zapoznając się z rezultatami przeprowadzonych w ich siedzibach robót budowlanych, nowym wyposażeniem oraz efektami podjętych w odniesieniu do zbiorów poszczególnych placówek prac zabezpieczających, konserwatorskich, katalogowych i digitalizacyjnych. Jeszcze tego samego dnia odbyło się także uroczyste podsumowanie projektu „Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego”. W trakcie zorganizowanej w sali sesyjnej cieszyńskiego Ratusza uroczystości doszło m.in. do ogłoszenia wyników rozpisanego w ramach projektu konkursu na artykuł naukowy poświęcony kulturze piśmienniczej na Śląsku Cieszyńskim. Jego laureatami zostali Mgr. Radim Jež (1. miejsce za pracę „Korespondence posledních těšínských Piastovců (1524-1653) z archivních fondů České republiky a města Cieszyn”), PhDr. Matyáš Franciszek Bajger (2. miejsce za pracę „Knihy kostela frýdeckého. Geneze knižních sbírek a knižní kultury při dnešní římskokatolické farnosti ve Frýdku”) oraz dr Renata Czyż (3. miejsce za pracę „Polonica z biblioteki przy ewangelickiej szkole elementarnej w Wiśle”). Najważniejszym jednak akcentem wieczoru stało się uroczyste podpisanie przez reprezentantów wszystkich uczestniczących w projekcie placówek porozumienia o kontynuowaniu współpracy, mającego na celu nadanie trwałości rezultatom projektu, w tym przede wszystkim zagwarantowanie cieszyńskim zbiorom optymalnych warunków bezpieczeństwa i możliwości włączenia ich do obiegu naukowego i kulturalnego.
Odbywającej się w ramach „Miasta książek” konferencji towarzyszyło kilka innych wydarzeń kulturalnych. Obok brawurowo wykonanego przez Ewę Jaślar-Walicką koncertu „Na strunach harfy”, najbardziej bodaj zauważalnym z nich stała się udostępniona na cieszyńskim Rynku wystawa planszowa, prezentująca zarówno zbiory uczestniczących w projekcie bibliotek i archiwów, jak i pełny zakres zrealizowanych w ramach tegoż projektu działań. Rangę cieszyńskich zbiorów najlepiej jednaj dokumentuje ekspozycja „Książki, które stworzyły Europę”, otwarta w galerii zlokalizowanej w osuszonych w ramach projektu, zabytkowych piwnicach Książnicy Cieszyńskiej. Na wystawie zobaczyć można kanon piśmiennictwa, który ukształtował cywilizacyjne i kulturalne oblicze naszego kontynentu, od najstarszych drukowanych wydań Homera oraz Biblii poczynając, przez dzieła Dantego, Erazma z Rotterdamu, Kartezjusza, Woltera, Kanta, a na pismach Karola Marksa i Fryderyka Nietschego kończąc.
Cały cykl wydarzeń „Miasta książek” zakończyła prezentacja opatrzonego takim samym tytułem przewodnika po cieszyńskich zbiorach bibliotecznych i archiwalnych, pióra Henryka Hollendra, wieloletniego dyrektora Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, z cieszyńskimi bibliotekami związanego od niemal dwudziestu lat. Przewodnik, który otrzymał kształt wyraźnie odróżniający go od wszystkich dotychczasowych prac poświęconych cieszyńskim bibliotekom i archiwom, prezentuje je w sposób wolny od ociężałości solennego, przesyconego naukową terminologią akademickiego kompendium. Forma, treści i losy dawnych rękopisów, starych druków, czy zebranych przed wiekami kolekcji bibliotecznych i archiwalnych zostały tu za to przedstawione w ich ścisłym związku z historią miasta i codziennym życiem jego niegdysiejszych mieszkańców. Z tego właśnie powodu ufać należy, że sięgną po niego w pierwszym rzędzie nie specjaliści, ale członkowie najszerzej pojętej publiczności kulturalnej, których lektura przewodnika przekonać może, że cieszyńskie biblioteki i archiwa nie są „wieżami z kości słoniowej”, ale miejscem, w którym niemal każdy podjąć może próbę poszukiwania źródeł swojej cywilizacyjnej i kulturalnej tożsamości, otrzymując zarazem szansę bezpośredniego zetknięcia się z pięknem i tajemnicą starych ksiąg. Wraz z przewodnikiem Henryk Hollender zaprezentował także przygotowywany przez siebie cykl 12 lekcji bibliotecznych, obejmujących ich konspekty oraz ilustrujące i objaśniające tematykę poszczególnych lekcji prezentacje komputerowe. Służyć mają one przede wszystkim popularyzacji wiedzy o historii, zawartości i znaczeniu cieszyńskich bibliotek i archiwów zabytkowych, choć pomyślane zostały również jako pomoc w procesie nauczania historii ksiązki (na lekcjach języka polskiego, historii czy wychowania plastycznego) w szkołach całej Polski, a także jako narzędzie samokształcenia.
Już niebawem zarówno komplet scenariuszy lekcyjnych wraz z towarzyszącymi im prezentacjami udostępniony zostanie w serwisie internetowym Książnicy Cieszyńskiej, z którego wszyscy zainteresowani będą mogli pobierać go bez żadnych ograniczeń. W podobny sposób udostępnione zostaną także inne publikacje związane z projektem „Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego”. Dotyczy to nie tylko materiałów konferencyjnych, które otrzymają formę specjalnie przygotowanego na tę okazję e-booka i jeszcze w marcu opublikowane zostaną w serwisie Książnicy Cieszyńskiej, ale także elektronicznych wersji drukowanego przewodnika „Miasto książkę” oraz poświęconej projektowi wystawy planszowej.
*
Projekt „OCHRONA I KONSERWACJA CIESZYŃSKIEGO DZIEDZICTWA PIŚMIENNICZEGO” zrealizowany został w latach 2007-2010. Jego celem było kompleksowe zabezpieczenie oraz wprowadzenie do obiegu naukowego i kulturalnego zbiorów pięciu cieszyńskich instytucji bibliotecznych i archiwalnych, a mianowicie: Książnicy Cieszyńskiej, Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Cieszynie, Biblioteki i Archiwum im. Tschammera przy Parafii Ewangelicko-Augsburskiej, Archiwum i Biblioteki Konwentu Zakonu Bonifratrów oraz Biblioteki Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Liderem konsorcjum realizującego projekt była Książnica Cieszyńska, a jego obsługę menadżerską zapewniało cieszyńskie Stowarzyszenie „Delta Partner”.
Wartość projektu wyniosła ogółem 2 027 185 Euro, która to kwota w 81,78 procentach (tj. 1 657 832 Euro) pokryta została ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a w części równej 334 000 zł z dotacji pochodzącej z programu Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W rezultacie projektu:
• wyremontowano i wyposażono siedziby pięciu bibliotek i archiwów,
• zmodernizowano pracownię konserwatorską Książnicy Cieszyńskiej,
• zdezynfekowano, oczyszczono i poddano zabiegom introligatorskim 43 000 woluminów oraz 900 metrów bieżących akt archiwalnych,
• kompleksowej konserwacji poddano 144 manuskrypty i druki,
• skatalogowano ponad 37 500 woluminów (w tym przede wszystkim starych druków i/lub kodeksów rękopiśmiennych) oraz 60 metrów bieżących archiwaliów,
• zdigitalizowano i zmikrofilmowano ok. 570 000 stron dawnej prasy, rękopisów oraz starych druków,
• do użytku publicznego oddano Muzeum Protestantyzmu na Śląsku Cieszyńskim,
• uruchomiono „Szlak cieszyńskich archiwów i bibliotek zabytkowych”, wyposażając go w zestaw wydanych drukiem przewodników i informatorów.