Wchodząca w skład zbiorów Książnicy Cieszyńskiej biblioteka Jana Leopolda Szersznika stanowi jej najstarszą i najcenniejszą część. Księgozbiór, podzielony początkowo przez założyciela na 27 grup tematycznych, ma charakter uniwersalny, jednak 20 procent to dzieła o charakterze religijnym. Wśród nich zwraca uwagę „Tertivs tomvs Conciliorvm omnivm, tam generalivm qvam particvlarivm, qvae iam inde a Synodo Basileensi vsqve ad Co[n]cilium vniuersale Tridentinum habita, nobis hac vice ad excudendum oblata fuerunt…” wydany w Kolonii, w oficynie wydawniczej Jana Quentela w 1551 r.
Poza niewątpliwymi walorami merytorycznymi, stary druk wyróżnia się przepiękną, szesnastowieczną oprawą. Tworzy ją deska, obciągnięta brązową skórą, z różnymi motywami powstałymi w wyniku ślepego tłoczenia, pozwalającego uzyskać wyraźną głębię obrazu. Wokół obu okładek tłoczenia z przedstawieniami: Chrystusa i czterech ewangelistów biegną liniowo, tworząc kształt prostokąta. Przednia okładka wzbogacona została ornamentem roślinnym, tylna postaciami starotestamentowymi. Zachowały się też na dłuższych brzegach oprawy ślady klamer.
Również strona tytułowa zachwyca maestrią wykonania, a dodatkową ucztą dla oczu staje się rycina, zajmująca jej część centralną. Wyobraża ona walkę Samsona z lwem, już od czasów średniowiecza uważaną za symboliczne przedstawienie zwycięstwa nad złem, co w kontekście uchwalonego w trakcie soboru trydenckiego potępienia nauk reformacyjnych Lutra i Kalwina, doskonale wpisywało się w treść. Pełna ekspresji scena wyobraża biblijnego bohatera pokonującego zwierzę gołymi rękami, który prawym kolanem przyciska do ziemi obalonego na bok lwa, jednocześnie rozdzierając jego paszczę. Proweniencja ikonograficzna ryciny niewątpliwie prowadzić musi do znanych od starożytności wyobrażeń mitycznego herosa, Herkulesa zabijającego lwa nemejskiego.
Ponadto na frontispisie, czyli ozdobnej karcie tytułowej, widnieje kilka interesujących łacińskich notatek rękopiśmiennych, stanowiących bazę do dociekań proweniencyjnych.
U samej góry znalazła się najwcześniejsza notatka o treści: „Stanislai Rescy ab Ill[ustrissi]mo card[inalis] Warmiens[is], 24 Martii 1568” (Stanisława Reszki, od znamienitego kardynała warmińskiego, 24 marca 1568):
Stanisław Hozjusz (1504-1579) niezwykle religijny teolog i wojujący polemista kontrreformacji, który w 1549 r. został biskupem chełmińskim, zaś w 1551 r. biskupem warmińskim. Należał do grona pięciu legatów papieskich wysłanych na ostatnią sesję soboru trydenckiego. W 1561 r. otrzymał godność kardynała. Stanisław Hozjusz okazał się jednym z najzagorzalszych zwolenników reform trydenckich, stąd nie budzi zdziwienia fakt posiadania przez niego dzieła „Tertivs tomvs Conciliorvm omnivm…”, podarowanego swojemu sekretarzowi Stanisławowi Reszce (1544-1600), dyplomacie, pamiętnikarzowi i polemiście, który znaczną część swojego życia spędził we Włoszech, pełniąc m.in. funkcję posła Rzeczypospolitej w Neapolu, czy do Henryka Walezego.
U dołu widnieje druga w kolejności chronologicznej notatka o treści: „Inscriptus catalogo Cracoviens[is] domus Professae ad S. Barb[aram] Societatis Jesu” (Wpisana [książka] do katalogu krakowskiego domu profesów Towarzystwa Jezusowego od św. Barbary):
Dzieło zatem stało się najprawdopodobniej własnością jezuitów do czasu kasaty zakonu w 1773 r.
Po lewej stronie, w części środkowej znalazła się trzecia notatka: „Bibliothecae M[ichaelis] Hieronymi Juszyński parochii in Podole” (Dla biblioteki Michała Hieronima Juszyńskiego, proboszcza w Podolu):
Michał Hieronim Juszyński, kaznodzieja i bibliograf, właściciel pokaźnego księgozbioru, który odsprzedał Janowi Feliksowi Tarnowskiemu. Notatka proweniencyjna wskazuje, iż wszedł on w posiadanie prezentowanego druku prawdopodobnie w latach 1795-1799, kiedy pełnił funkcję proboszcza we wsi Podole na Rzeszowszczyźnie.
Ostatnia, czwarta notatka zajęła miejsce pod tytułem: „Bibliothecae Scherschnicscianae ao 1804 dono fr[atr]is Josephi” (Z daru brata Józefa dla Biblioteki Szersznikowskiej w roku 1804):
Książka ta, jak również kilka innych druków, trafiła w 1804 r. do biblioteki Jana Szersznika za sprawą jego przyrodniego brata – Józefa Szersznika, urzędnika w Tarnowie i Czerniowcach.
Prześledzenie losów prezentowanego druku wskazuje na wagę badań proweniencyjnych, dzięki którym można uzyskać informacje o sposobie pozyskiwania książek do zbiorów bibliotecznych oraz stwierdzić, że podstawą stworzonej przez Leopolda Jana Szersznika biblioteki stały się zbiory własne, kolekcje dziadka i ojca, ale też dzieła o proweniencji klasztornej zarówno z obszaru monarchii habsburskiej, jak i z terenów Rzeczypospolitej.
Opis dzieła można odnaleźć pod sygnaturą SZ D III 02/03: https://katalog.kc-cieszyn.pl/document/193976
Oprac.: Aleksandra Golik-Prus