Najweselsze święto żydowskie i związany z nim jedyny pergaminowy zwój w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej

Kolejny pokaz z cyklu „Cymelia i osobliwości w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej” odbędzie się w piątek 31 marca 2017 o godz. 17.00 w sali konferencyjnej Książąnicy. Tym razem prezentacja poświęcona będzie rękopiśmiennemu pergaminowemu zwojowi przechowywanemu w bibliotece Leopolda Jana Szersznika, jedynemu tego rodzaju zabytkowi w zbiorach placówki.

Księga Estery (Megillat Ester)
Rękopis na pergaminie, język hebrajski, 18 lub 19 w., 33,5 x 238 cm (zwój z 5 kart pergaminowych zszytych razem), oprawa drewniana

Zwój zawiera hebrajski tekst jednej z ksiąg biblijnych, starotestamentowej Księgi Estery. Historia opowiedziana w tej księdze stała się podstawą do ustanowienia jednego z najważniejszych, a zarazem najradośniejszych świąt żydowskich – święta Purim, obchodzonego do dziś w czternastym dniu miesiąca Adar czyli podczas ostatniej pełni księżyca przed równonocą wiosenną. O tym, kim była Estera, co znaczy nazwa Purim, na czym polegają obchody tego święta, jakie jest jego znaczenie dla wyznawców judaizmu, a także o tym, jaką rolę zwój Estery odgrywa podczas świętowania, opowie Anna Rusnok. Zagadką pozostaje natomiast zarówno dokładny wiek zwoju, jak i jego pochodzenie. Brak informacji co do sposobu nabycia i pochodzenia rękopisu skazuje nas na domysły w tej kwestii, ale i tymi refleksjami chcemy się podzielić z uczestnikami spotkania.

Biblia hebraica / prout illa antehac diligenti opera atque studio Davidis Clodii… versibvs, captibvs et Parschajoth sive sectionibus interdinstincta, Masoretarum, Kri, Ktif et qua sunt ejus generis, notis instructa… illustrata prodiere ; accuratè recognita à Joh. Henrico Majo… et ultimo revisa à Johanne Leusdeno…
Francofurti ad Moenum, 1692

Strona tytułowa Biblii hebrajskiej, opracowanej przez teologa ewangelickiego Davida Clodiusa (1644-1684), działającego w Hamburgu i Gießen. Tajemnicze sformułowania  “… Masoretarum, Kri, Ktif et qua sunt generis, notis instructa…” na stronie tytułowej, oznaczają, że mamy do czynienia z ujednoliconym, oficjalnym tekstem Starego Testamentu, tzw. masoreckim. Kri, Ktif albo Qerê-ketîb to  z kolei uwagi w tekście hebrajskim, objaśniające jak dane słowo należy wymawiać.

Biblia hebraica / prout illa antehac diligenti opera atque studio Davidis Clodii… versibvs, captibvs et Parschajoth sive sectionibus interdinstincta, Masoretarum, Kri, Ktif et qua sunt ejus generis, notis instructa… illustrata prodiere ; accuratè recognita à Joh. Henrico Majo… et ultimo revisa à Johanne Leusdeno…
Francofurti ad Moenum, 1692

Początek Księgi Estery

Biblia Swięta : tho iest Księgi Starego y Nowego Zakonu / własnie z zydowskiego, greckiego y łacińskiego nowo na polski ięzyk z pilnoscią y wiernie wyłożone Thy naprzednieysze y nazacnieysze księgi… drukowano w Brzesciu Litewskim : z rozkazania a nakładem… Mikołaia Radziwiła… , 4 IX 1563

Początek Księgi Estery w Biblii Brzeskiej, pierwszej polskiej Biblii tłumaczonej z języków oryginalnych, m.in. hebrajskiego: „Sthało się za czasow Aswerusa, ktory panował od Indyiey aż do Etyopiey nad stem dwiemadziesty siedmia ziemic. Za tegoż czasu gdy Krol Aswerus siedział na stholicy krolestwa swego która była w Susan miescie głownem…”