Tegoroczna, 15. już edycja cieszyńskiej Nocy Muzeów, która odbędzie się z 24 na 25 maja 2024 r., zbiega się w czasie z dwiema rocznicami, które jako szczególnie istotne jawią się z perspektywy Książnicy Cieszyńskiej, tradycyjnie uczestniczącej w programie Nocy Muzeów. Pierwszą z rocznic jest trzydziestolecie istnienia samej Książnicy, która powołana została do życia z dniem 1 stycznia 1994 r. Druga – to z kolei 250-lecie urodzin Pawła Stalmacha, kluczowej postaci w dziejach regionu, za którego sprawą cieszyńscy Ślązacy uzmysłowili sobie. iż stanowią integralną część polskiej wspólnoty narodowej, a który przyszedł na świat 13 sierpnia 1824 r. w Bażanowicach…
Nie mogąc, z uwagi na przebiegającą aktualnie modernizację swojej siedziby, uczcić obu Jubileuszy osobno i w sposób stosowny do ich rangi, Książnica wykorzystuje przerwę pomiędzy kolejnymi etapami prac budowlanych, szczęśliwie pokrywającą się z terminem Nocy Muzeów, aby przy jej okazji przypomnieć zarówno biografię Pawła Stalmacha, jak i własną historię, za ich wspólny mianownik uznając… książki, które Paweł Stalmach, mając na uwadze powołaną w 1849 r. Bibliotekę Polską dla Ludu Kraju Cieszyńskiego, określił w swoim pamiętniku słowami „Nasz drogi i święty skarb”. Dodać należy, iż Biblioteka Polska, skonfiskowana wkrótce po utworzeniu przez władze austriackie, włączona została do biblioteki ks. Leopolda Jana Szersznika, by po 1861 r. – w wyniku rewindykacji – wejść w skład biblioteki Czytelni Ludowej. Dzisiaj zarówno księgozbiór ks. Szersznika, jak i biblioteka Czytelni Ludowej wchodzą w skład Książnicy Cieszyńskiej.
W tych okolicznościach określenie „Nasz drogi i święty skarb” przyjęła Książnica zarówno za hasło przewodnie swojego tegorocznego programu Nocy Muzeów, jak i tytuł wystawy prezentującej swoją działalność w minionym trzydziestoleciu. Z tego też względu program Nocy Muzeów w Książnicy Cieszyńskiej zaczyna się nieco wcześniej niż w pozostałych uczestniczących w niej instytucjach, bo już o godz. 17.00, na kiedy to zaplanowano występ Wyższobramskiego Chóru Kameralnego, którym uświetniony, a zarazem otwarty zostanie wernisaż jubileuszowej wystawy.
Na wystawie nie zabraknie, oczywiście, odniesienia do Pawła Stalmacha i współtworzonej przez niego Biblioteki Polskiej dla Ludu Kraju Cieszyńskiego. Choć sam Paweł Stalmach i jego biografia staną się przedmiotem osobnej, udostępnionej w czasie Nocy Muzeów małej ekspozycji oraz prezentacji, podczas której będzie można z bliska przyjrzeć się autografowi pamiętnika cieszyńskiego działacza. Podkreślić przy tym warto, że zarówno pamiętnik, jak i inne prezentowane podczas miniwystawy pamiątki po cieszyńskim budzicielu polskości pochodzą ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej, będącej najważniejszą depozytariuszką źródeł historycznych związanych z biografią Pawła Stalmacha.
Z historią Książnicy wiązać się będzie także instalacja „Powrót do przeszłości” prezentowana w czytelni ogólnej Książnicy Cieszyńskiej i ukazująca warsztat pracy bibliotekarza sprzed trzydziestu lat. Tradycyjnie zaprosimy też gości do naszych pracowni konserwatorskich, gdzie z kolei zapoznać się będą mogli z najciekawszymi i najtrudniejszymi konserwacjami wykonanymi w pracowniach Książnicy w minionym trzydziestoleciu.
Jak co roku atrakcją będzie również możliwość bliższego przyjrzenia się zabytkowemu księgozbiorowi ks. Leopolda Jana Szersznika, który eksponowany jest w sali uznawanej za jedno z najpiękniejszych wnętrz bibliotecznych w Polsce.
Wzorem lat ubiegłych mieszkańcy Cieszyna otrzymają możliwość wpisania się do kroniki swego miasta, a najmłodsi (i nie tylko oni) będą mieli sposobność uczestniczenia w warsztatach plastycznych, w trakcie których będą mogli sami wykonać jubileuszowe torby na książki.
Serdecznie zapraszamy!
PROGRAM
Godz. 17.00
Występ Wyższobramskiego Chóru Kameralnego i wernisaż wystawy „»Nasz drogi i święty skarb«. 30 lat Książnicy Cieszyńskiej”
Z uwagi na jubileuszowy wymiar tegorocznej Nocy Muzeów w Książnicy Cieszyńskiej, jej program zaczyna się nieco wcześniej niż w pozostałych uczestniczących w niej instytucjach, bo już o godz. 17.00, na kiedy to zaplanowano występ Wyższobramskiego Chóru Kameralnego, którym uświetniony zostanie, a zarazem otwarty wernisaż wystawy poświęconej Książnicy Cieszyńskiej.
SALA EKSPOZYCYJNA
Godz. 19.00-24.00
Wystawa jubileuszowa „»Nasz drogi i święty skarb«. 30 lat Książnicy Cieszyńskiej”, prezentująca działalność i dorobek Książnicy Cieszyńskiej w latach 1994-2014
Książnica Cieszyńska istnieje już trzydzieści lat. Kiedy powstawała, jej zbiory pozbawione były własnej siedziby, większość z nich, przechowywana w niedostosowanych do tego celu pomieszczeniach, narażona była na postępującą destrukcję, część zaś, której w sposób bezpośredni dotknęły skutki katastrofy z 1987 r., wymagała natychmiastowej wręcz interwencji konserwatorskiej. Stan zapaści, w jakiej znalazły się pod koniec lat osiemdziesiątych, doprowadził do wypadnięcia bezcennych cieszyńskich druków i rękopisów z obiegu naukowego i kulturalnego… Wystawa pokazuje, co zmieniło się w ciągu minionych trzydziestu lat. W jakich okolicznościach zapadła decyzja o utworzeniu Książnicy Cieszyńskiej? Co uczyniono w zakresie ich ochrony, konserwacji i wprowadzenia na powrót do obiegu naukowego? Jak powstawała jej siedziba? I w jaki sposób nowe technologie wpłynęły na realizację misji powierzonej Książnicy Cieszyńskiej…
Godz. 20.00 i 21.30
Kuratorskie oprowadzanie po wystawie »Nasz drogi i święty skarb«. Zapisy od godz. 19.00 w hallu Książnicy Cieszyńskiej (zbiórka przed wejściem do sali ekspozycyjnej).
HALL GŁÓWNY
Godz. 19.00-24.00
Księgozbiór ks. Leopolda Jana Szersznika z bliska
Biblioteka księdza Leopolda Jana Szersznika (1747-1814) jest najstarszym i najcenniejszym księgozbiorem wchodzącym w skład Książnicy Cieszyńskiej. Otwarta w 1802 r. i obdarzona przywilejem używania tytułu „cesarsko-królewskiej”, stała się pierwszą publiczną placówką tego typu na ówczesnym Śląsku Austriackim i jedną z pierwszych na obecnych ziemiach polskich. Dzięki zapobiegliwości założyciela, który zapewnił jej siedzibę, wyposażenie, a przede wszystkim zabezpieczył dalszy byt poprzez założenie fundacji, przetrwała do dzisiaj. Obecnie biblioteka liczy ok. 17 000 woluminów i jednostek dzieł drukowanych (w tym ponad 12 000 starodruków), 46 inkunabułów, 5 000 nowych druków zwartych i ciągłych oraz około 1 000 rękopisów. Większość druków pochodzi z wieku XVIII, ale sporo jest także książek XVII- i XVI-wiecznych. O wartości tego księgozbioru decydują jednak nie tylko poszczególne dzieła. Nie mniej ważny jest fakt, iż kolekcja ta stanowi klasyczny, a rzadki już obecnie przykład biblioteki osiemnastowiecznej, posiadającej oryginalny wystrój wewnętrzny, na który składa się kilkadziesiąt okazałych, wykonanych w stylu klasycystycznym dębowych regałów.
HALL DOLNY
Godz. 19.00-24.00
Wizjoner, patriota, przywódca. Dokumenty osobiste Pawła Stalmacha w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej – miniwystawa pamiątek po jednym z najwybitniejszych przywódców ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim – Pawle Stalmachu, której towarzyszyć będzie prezentacja autografu „Pamiętników” jego autorstwa.
W zbiorach Książnicy Cieszyńskiej znajdują się unikatowe zbiory rękopiśmienne będące świadectwem życia i działalności Pawła Stalmacha. Na wystawie zaprezentowane zostaną wybrane obiekty ze spuścizny redaktora „Gwiazdki Cieszyńskiej”, obejmujące zarówno jego dokumenty osobiste, jak i materiały związane z jego działalnością narodową, publicystyczną czy też folklorystyczną. Prawdziwym białym krukiem będzie z pewnością oryginał „Pamiętników” Pawła Stalmacha – jedyny rękopiśmienny egzemplarz zachowany do naszych czasów.
PRACOWNIE KONSERWATORSKIE
Godz. 19.30 i 21.00
Pokazy warsztatowe pt. „Najciekawsze konserwacje trzydziestolecia”.
Grupy maksymalnie 10-12 osób. Zapisy od godz. 19.00 w hallu Książnicy Cieszyńskiej lub telefonicznie po numerem tel. 33 851 38 42, 33 851 38 47. Zbiórka w hallu głównym.
Tradycyjnie Książnica zaprasza do swoich pracowni konserwatorskich. Goście oprowadzani przez konserwatorów zobaczą, jak w praktyce wygląda i na czym polega ochrona zabytkowych księgozbiorów. Będą mogli z bliska przyjrzeć się ich codziennej pracy oraz poznać jej efekty. Zwiedzający zobaczą najciekawszy fragment prac konserwatorskich, czyli jak przy użyciu specjalistycznego sprzętu wypełnia się ubytki masą papierową.
CZYTELNIA OGÓLNA
Godz. 19.00-24.00
„Powrót do przeszłości”. Poczuj klimat biblioteki sprzed lat
Na jedną noc czytelnia ogólna Książnicy Cieszyńskiej przeniesie się w przeszłość. Każdy z odwiedzających będzie mógł poczuć się przez chwilę jak bibliotekarz sprzed kilkudziesięciu lat, obejrzeć sprzęty używane przed erą cyfrową i przekonać się, jak wówczas funkcjonowała biblioteka.
Zamieść swój wpis w kronice Cieszyna
Zgodnie z tradycją sięgającą już 2014 roku, podczas Nocy Muzeów wszyscy chętni będą mogli zamieścić w specjalnie przygotowanej na ten cel kronice własne refleksje, wspomnienia wydarzeń z dziejów Cieszyna i związanych z nim osobistych doświadczeń. Kronika wystawiona będzie w czytelni ogólnej.
SALA KONFERENCYJNA
Godz. 19.00-23.00
Stwórz własną torbę na książki
Czy Ty też czasem wypożyczasz lub kupujesz więcej książek niż jesteś w stanie unieść? Jako mole książkowe doskonale Cię rozumiemy, ale nie martw się. Wraz z nami stworzysz oryginalną torbę przeznaczoną do tego celu. (Liczba toreb ograniczona – dlatego warto przynieść własną torbę lub koszulkę do udekorowania). Dodatkowo będzie można przyozdobić własną zakładkę do książki. Warsztaty odbędą się w sali konferencyjnej Książnicy.
