150 lat temu, 22 stycznia 1863 r. na terenie marionetkowego Królestwa Polskiego i ziem zabranych wybuchło powstanie, które – choć było najdłuższym, bo ponad półtorarocznym polskim zrywem narodowowyzwoleńczym – przeszło do historii pod nazwą „styczniowego”. Z uwagi na tę okrągłą rocznicę, rok 2013 został przez Senat RP ustanowiony Rokiem Powstania Styczniowego. Cieszyńska Noc Muzeów (piątek, 24 maja) to doskonała okazja, by koleje tej najdłuższej, największej, ale i zapewne najdziwniejszej insurekcji w dziejach narodu polskiego przypomnieć także mieszkańcom Śląska Cieszyńskiego. Tym bardziej, że – wbrew powszechnie panującej opinii – Cieszyn również zapisał się na kartach insurekcji.
Powstaniu styczniowemu poświęcona zostanie okolicznościowa wystawka w Czytelni Ogólnej, nawiązująca do głośnej wystawy z 1938 r., przygotowanej w 75. rocznicę wybuchu powstania przez cieszyńskie Muzeum Miejskie. Zobaczyć będzie można wiele interesujących wydawnictw książkowych z różnych stron Europy, z czasów zarówno samej insurekcji, jak i późniejszych, m.in. dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to w odrodzonej Rzeczypospolitej panował prawdziwy kult pamięci o tym wydarzeniu. Uzupełnieniem książek będą materiały ikonograficzne i archiwalia. Całość wraz z opisami prezentować będzie zarówno najważniejszą faktografię, jak i wątki dużo słabiej spopularyzowane, a bardzo ciekawe i zdecydowanie godne uwagi. Miłośników historii regionu z pewnością zainteresuje kwestia aktywności powstańczej na Śląsku Cieszyńskim. Każdy ze zwiedzających będzie mógł zaopatrzyć się w pamiątkową jednodniówkę stanowiącą mini-kompendium wiedzy o powstaniu oraz reprint numeru „Gwiazdki Cieszyńskiej” poświęconego w całości insurekcji.
Również w Czytelni Ogólnej wysłuchać będzie można pieśni z okresu powstania styczniowego, a co więcej – pośpiewać wspólnie z chórem uczniów Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego w Cieszynie pod przewodnictwem nauczyciela muzyki Tadeusza Kraszewskiego, który jest także twórcą aranżacji do utworów. Śpiewakom akompaniować będzie zespół złożony z klawiszy, werbla, skrzypiec i akordeonu. Tym sposobem dojdzie do pierwszego koncertu w dwudziestoletniej historii Książnicy Cieszyńskiej! Chór przygotuje kilka utworów najbardziej klasycznych dla ówczesnej epoki, dziś już jednak niemalże całkowicie zapomnianych (m.in. „Marsz strzelców” czy „Sygnał” ). Zwiedzający będą mieli do dyspozycji śpiewniki oraz duży ekran z wyświetlanymi tekstami piosenek. Zespół wystąpi o godzinie 19:00, 20:00 i 21:00. Każdorazowy występ potrwa kilkanaście minut, po czym nastąpi część przewidziana na wspólne śpiewy z publicznością.
24 maja będzie można również wziąć udział w kolejnej odsłonie gry miejskiej „Śladem bohaterów”, tym razem osadzonej w realiach powstania styczniowego. Zainteresowani poznać będą mogli losy Cieszyniaków zaangażowanych w insurekcję, np. inżyniera Jana Gerinka, naczelnika stacji kolejowej w Gruszowie koło Ostrawy, który stał na czele organizacji przemycającej proch i uzbrojenie dla powstańców czy Żyda Marcina Ehrmanna, który zajmował się werbowaniem ochotników (procedery obydwu niepokornych polonofilów ukróciło aresztowanie przez austriackie władze). W grze weźmie udział kilkunastu przebranych w stroje z epoki wolontariuszy odgrywających role bohaterów niezależnych – działaczy konspiracyjnych, członków rodzin cieszyńskich insurgentów, powstańczego kuriera czy przekupnego urzędnika Komory Arcyksiążęcej. Przygodę będzie można rozpocząć między 20:00 a 22:00 w Książnicy Cieszyńskiej bądź Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Dla uczestników zabawy przewidziano wiele atrakcyjnych upominków książkowych.
Specjalnie na okazję Nocy Muzeów w role powstańców wcielą się także pracownicy Książnicy Cieszyńskiej, sama zaś biblioteka – także na potrzeby gry miejskiej – na kilka godzin przekształci się w siedzibę Głównego Komitetu Polskiej Rewolucji (wyimaginowanego organu, który zdaniem władz austriackich miał działać na terenie Cieszyna). Spotkać tu będzie można m.in. generała Mariana Langiewicza czy stojącego na czele komitetu Pawła Stalmacha. Spoglądając z niepokojem na badania TNS Polska na temat wiedzy Polaków o powstaniu styczniowym (jego roczną datę wybuchu znało jedynie 19% przebadanych) głęboko wierzymy, że tak szerokie potraktowanie kwestii popularyzacji tego wydarzenia sprawi, że każda z osób, które nas odwiedzą, znajdzie tu coś, co ją zainteresuje i zachęci do dalszego odkrywania historii, nie tylko powstania styczniowego.
Ofertę kulturalną Książnicy Cieszyńskiej na „Noc Muzeów 2013” uzupełniają niezwiązane z powstaniem styczniowym pozycje, które nazwać już można „klasycznymi”. O godzinie 19:00, 20:00, 21:00, 23:00 oraz 00:00 odbędą się pokazy konserwacji dawnej książki, na które można zapisywać się w dniu imprezy, od godz. 18:30. Z uwagi na niewielką przestrzeń pracowni konserwatorskich, liczba miejsc w grupach jest ograniczona do maksymalnie 12 osób. Jeden pokaz potrwa ok. 45 minut. Obejrzeć będzie można również aktualną wystawę czasową „Między historią a mitem. ‘Dobre austriackie czasy’ na Śląsku Cieszyńskim” . Podobnie jak rok temu, w sali konferencyjnej zagości wystawa fotograficzna. Tym razem będą to zdjęcia z pleneru Cieszyńskiego Towarzystwa Fotograficznego w naszej bibliotece. Wystawa nosi tytuł „W świecie myśli zapisanych” , a jej przewidziany na godzinę 18:00 wernisaż zainauguruje Noc Muzeów w Książnicy Cieszyńskiej. Z artystycznymi zdjęciami zabytków piśmienniczych korespondować będzie wystawiony również w sali konferencyjnej wyjątkowo interesujący egzemplarz Biblii Brzeskiej z 1563 r. – pierwszego protestanckiego przekładu Pisma Świętego na język polski. Książce towarzyszyć będzie mini-ekspozycja na jej temat. Będzie ona też głównym motywem przygotowanych specjalnie na okazję Nocy Muzeów pamiątkowych zakładek do książek. Dodatkowo w wiele nowych pozycji książkowych zostanie wyekwipowany nasz regał bookcrossingowy. Serdecznie zapraszamy!