W ramach Programu Kultura Cyfrowa Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu dofinansowanie w wysokości 75 550 000 zł zostało przyznane Książnicy Cieszyńskiej na digitalizację kolejnej partii zbiorów – zespołu Archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Projekt stanowi naturalną kontynuację realizowanego przez Książnicę od 2003 r. programu digitalizacji zbiorów, którego przedmiotem jest piśmiennictwo o regionalnym charakterze (powstałe na Śląsku Cieszyńskim i dotyczące tego obszaru), mające niewielkie szanse na uwzględnienie w projektach digitalizacji realizowanych przez inne ośrodki. Zgodnie z powyższym założeniem, Książnica poddała już digitalizacji całość znajdujących się w jej posiadaniu druków ciągłych i zwartych wydanych na obszarze Śląska Cieszyńskiego do 1939 r., a ponadto dwie kolekcje rękopiśmienne o fundamentalnym znaczeniu do dziejów i kultury regionu – rękopisy z biblioteki ks. Leopolda Jana Szersznika oraz archiwum własne Tadeusza Regera. Łącznie cyfrowe zasoby Książnicy Cieszyńskiej obejmują już kopie ponad 1 mln stron obiektów, których większość nie jest dostępna w żadnej innej bibliotece. Udostępniane są za pośrednictwem Śląskiej Biblioteki Cyfrowej, gdzie cieszą się ogromnym zainteresowaniem internautów. Tylko w bieżącym roku cyfrowe publikacje Książnicy Cieszyńskiej w ŚBC zostały wyświetlone ponad 226 tys. razy (a łączna liczba ich wyświetleń przekroczyła niedawno 2,5 mln!).
Stanowiący przedmiot najnowszego projektu zespół archiwaliów PTL jest proweniencyjnie związany z biblioteką tworzoną przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, organizację działającą w Cieszynie w latach 1901-1939 i zajmującą się gromadzeniem wszelkiego rodzaju zabytków kultury materialnej i duchowej Śląska Cieszyńskiego. Do zbiorów PTL, przejętych w 1930 r. przez Muzeum Miejskie, w okresie późniejszym, aż do 1960 r., włączane były także rękopisy, które trafiły do Muzeum z innych źródeł, w tym np. część archiwum własnego placówki muzealnej oraz Fundacji L. J. Szersznika. Zespół archiwaliów PTL obejmuje dokumenty i akta (oryginały i odpisy), utwory literackie i naukowe, korespondencję, ikonografię, nuty, akcydensy. Większość z nich jest merytorycznie i proweniencyjnie związana ze Śląskiem Cieszyńskim, stanowiąc jedną z najważniejszych baz źródłowych do badań nad historią i kulturą regionu. Kolekcja podzielona jest na 45 wiązek tematycznych, z których każda zawiera od kilkudziesięciu do kilkuset pojedynczych dokumentów lub grup dokumentów i obejmuje w sumie ponad 9 tys. jednostek.
Mimo swojej wartości źródłowej zespół pozostawał dotąd na marginesie kwerend realizowanych przez historyków, regionalistów i bibliologów, głównie za sprawą archaicznego aparatu wyszukiwawczego mającego postać manualnej kartoteki, sporządzonej odręcznie w latach 60.-70. XX w. W ramach projektu bibliotekarze Książnicy przystąpili do retrokonwersji dokumentacji katalogowej archiwaliów PTL, przenosząc dane z manualnej kartoteki do katalogu OPAC, weryfikując opisy i uzupełniając je o hasła przedmiotowe, w efekcie czego archiwalia wyposażone będą w odpowiadający współczesnym wymogom aparat wyszukiwawczy, pozwalający przeprowadzanie wszechstronnych kwerend. Ze względu na zły lub bardzo zły stan zachowania dokumenty poddawane są także niezbędnym zabiegom zabezpieczającym (oczyszczanie, rozprostowanie kart, zaprasowywanie, podklejenia przedarć, scalanie rozsypujących się pieczęci lakowych), a w przypadku najbardziej zniszczonych jednostek – także poważniejszym zabiegom konserwatorskim. Kolejną część projektu stanowi digitalizacja dokumentów. Pod koniec bieżącego roku ich cyfrowe kopie zostaną opublikowane w profilu Książnicy Cieszyńskiej w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej w postaci plików PDF, wyposażonych w narzędzia nawigacyjne pozwalające na łatwe poruszanie się w obrębie poszczególnych publikacji oraz w opisy katalogowe zgodne ze standardem Dublin Core i pozostałe niezbędne metadane. Będą one udostępniane w Internecie nieodpłatnie, na zasadach właściwych dla domeny publicznej. Ponadto w ramach projektu pracownia fotograficzna Książnicy doposażona zostanie w aparat cyfrowy z wymiennymi obiektywami oraz stanowiskowe lampy błyskowe, a pracownia konserwatorska uzupełni swoje zapasy materiałowe, które wykorzystane zostaną w procesie zabezpieczenia poddawanych digitalizacji zbiorów. W bieżącym roku opracowanie, konserwatorskie zabezpieczenie, digitalizacja i udostępnienie cyfrowych kopii obejmie ok. 30% kolekcji archiwaliów PTL (3200 jednostek). Kontynuacja prac nad kolejną częścią planowana jest na rok następny.
Warto podkreślić, że realizacja projektu nie pociąga za sobą konieczności wydatkowania z budżetu miasta dodatkowych środków na pokrycie kosztów wkładu własnego. Ten bowiem zyska wyłącznie postać rzeczową i stanowić go będzie praca wykonywana w ramach projektu przez zatrudnionych w Książnicy bibliotekarzy i konserwatorów.