O higienie przed stu laty – rady doktora Jana Buzka (1874-1940)

J.Buzek: O hygienie i jej znaczeniu dla społeczeństwa, Cieszyn 1902

W czasie trwania epidemii jednym z kluczowych sposobów obrony przed groźnymi wirusami jest zachowanie podstawowych zasad higieny. Częste mycie rąk, przemywanie i dezynfekowanie przedmiotów codziennego użytku czy też unikanie skupisk ludzi jest dla nas w tym okresie oczywiste.

 

Już ponad sto lat temu (jeszcze przed wybuchem śmiercionośnej grypy hiszpanki) pewien śląski lekarz dostrzegł znaczenie higieny w leczeniu, a przede wszystkim w zapobieganiu różnym chorobom, w szczególności zakaźnym. Tym medykiem był Jan Buzek (1874-1940). Urodzony w Końskiej, był bratem bliźniaczym Jerzego Jana (1874-1939), wybitnego znawcy odlewnictwa, profesora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Jan Buzek ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mimo świetnie zapowiadającej się kariery naukowej, zdecydował się zostać lekarzem gminnym i górniczym w Dąbrowie. Od początku swojej zawodowej działalności był zdecydowanym propagatorem higieny i zdrowego trybu życia. Uczył higieny m.in. w Polskiej Szkole Górniczej w Dąbrowie. W czasie I wojny światowej został wcielony do austriackiego wojska, tam wyróżnił się ratowaniem żołnierzy zagrożonych epidemiami, za co został odznaczony medalem wojskowym. W 1929 roku został wybrany posłem do Zgromadzenia Narodowego w Pradze, gdzie walczył o prawa ludności polskiej w Czechosłowacji. Po zajęciu przez Niemców Śląska został aresztowany. Zmarł z wycieńczenia w obozie koncentracyjnym w Dachau.

W 1902 roku w Cieszynie, nakładem Towarzystwa Ewangelickiego Oświaty Ludowej i drukiem Kutzera i Spółki, ukazuje się swego rodzaju poradnik jego autorstwa pod tytułem „O hygienie i jej znaczeniu dla społeczeństwa”. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/328891/edition/310845/content

Definiuje w nim pojęcie higieny – „pochodzi od greckiego słowa „hygieja”, t. j. zdrowie i znaczy tyle, co nauka o zachowaniu zdrowia, albo chcąc się negatywnie wyrazić, jest to nauka, wskazująca nam, jak się chronić i zabezpieczyć przeciw chorobom”. Już wówczas zwracał uwagę na jakość powietrza, czystość wody czy różnorodność pokarmów jako czynników mających ogromny wpływ na życie i zdrowie człowieka – „Powietrze, którem oddechamy, woda i pokarmy, które nasz ustrój przy życiu utrzymują, a nareszcie ludzie, pośród których żyjemy i o których się ocieramy”.

Podawał dane statystyczne, z których wynikało, iż największa śmiertelność wśród ówczesnego społeczeństwa wynikała z powodu chorób zakaźnych. Poradnik został napisany językiem prostym, zrozumiałym dla przeciętnego odbiorcy, a autora śmiało można nazwać prekursorem dzisiejszej ekologii i zdrowego trybu życia.

Oprac.: Halina Morawiec