O konserwacji najstarszych ksiąg

Najbliższe spotkanie z cyklu „Cymelia i osobliwości Książnicy Cieszyńskiej” poświęcone zostanie konserwacji najstarszych, drukowanych ksiąg ze zbiorów Książnicy. Odbędzie się ono 29 marca 2019 roku o godzinie 17.00 w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej Wykład i prezentację przeprowadzą Łucja Brzeżycka i Anna Fedrizzi-Szostok.

 

Gratianus, Decretum cum apparatu, Strassburg 1484. Stan po konserwacji

 

Inkunabuły – najstarsze księgi drukowane są jednymi z najbardziej wymagających w praktyce konserwatorskiej. Z uwagi na swój wiek, zawsze są to księgi unikatowe. W Książnicy Cieszyńskiej znajduje się ich tylko 46. Noszą ślady wielowiekowej historii, kryją różnorodne zagadki, zachowane w tajemniczych kompaturach, detalu oprawy, w notatkach sporządzanych przez anonimowych użytkowników. Od strony technologicznej posiadają jeszcze wiele cech kodeksów rękopiśmiennych, w czasie konserwacji niezmiernie istotne jest więc ich zachowanie.

Podczas prezentacji omówione zostaną dylematy konserwatorskie w oparciu o woluminy będące po konserwacji, niektóre zdjęte ze stołu konserwatora dosłownie w ostatnich dniach. Na podstawie bogatej dokumentacji fotograficznej można będzie dowiedzieć się, co kryje się pod okładkami ksiąg z XV wieku, jakimi materiałami dysponowali dawni introligatorzy i co zdradza ich większą lub mniejszą biegłość w sztuce oprawiania. Ciekawostki te są niezwykle cenione przez tegumentologów, których badania nad oprawami niezwykle rozwinęły się w ciągu ostatnich lat.

Za początkową datę powstawania inkunabułów przyjmuje się rok 1455, w którym została wydana Biblia Gutenberga, końcową zaś rok 1500. Nie jest to jednak cenzura jednoznaczna dla całej Europy, gdyż szkuta drukarska docierała do jej różnych części w różnym czasie, w niejednym wypadku nawet o kilkadziesiąt lat później.

Książki po konserwacji są niezwykle rzadko udostępniane i prezentowane, a najbliższe spotkanie będzie jedną z niewielu okazji aby zobaczyć piękne kolorowe inicjały, średniowieczne tłoki czy charakterystyczną dla epoki oprawę mniszą.