Książnica Cieszyńska zaprasza na promocję książki „Halny nad hałdami. Górale z pomocą dla powstańców śląskich”. Odbędzie się ona w czwartek, 17 marca 2022 r. o godz. 17.00, w siedzibie Książnicy. Autorami publikacji są Krzysztof Kiereś, Adam Kitkowski, Lech Krzyżanowski, Władysław Motyka, Miłosz Skrzypek i Józef Stec. Książka ukazała się w 2021 r., w Roku Górali w Województwie Śląskim, z okazji 100-lecia Niepodległości Polski oraz setnej rocznicy powstań śląskich. Jej wydawcą jest zaś Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej.
„Halny nad hałdami” to książka ważna i wyjątkowa, i to z kilku powodów – pisze w „słowie od wydawcy” Lesław Werpachowski, dyrektor Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej. Wyjaśnia zarazem, że to pierwsza publikacja traktująca tak obszernie o zaangażowaniu mieszkańców Śląska Cieszyńskiego i Żywiecczyzny, a nawet Podhala w niepodległościowy zryw Ślązaków z lat 1919-1922. – Poszerza więc istotnie kąt patrzenia na powstania, pokazując, że nie były one tylko wewnętrzną sprawą Górnoślązaków i że nie tylko Górnoślązacy walczyli w powstaniach – stwierdza Lesław Werpachowski, zauważając jednocześnie, że ten powstańczy epizod uległ współcześnie niemal zupełnemu zapomnieniu.
Przy tym zaangażowanie górali w powstania śląskie zostało przedstawione w książce nie tylko poprzez pryzmat historii i wielkich procesów społecznych, ale również przez losy i biografie konkretnych ludzi, którym patriotyzm i wiara nie pozwoliły siedzieć z założonymi rękami wtedy, „kiedy powiał halny i poruszył nie góry jak zazwyczaj, ale hałdy na Górnym Śląsku”. Zdaniem wydawcy, na tym polega wartość benedyktyńskiej pracy autorów, którzy z różnych zakamarków wydobyli stare fotografie i różne informacje, aby przedstawić postaci, o których mało kto wie i które nie były do tej pory upamiętnione. Autorzy nie powielają przy tym dowiedzionych już ustaleń nauki. Przeciwnie, proponują garść faktów do tej pory zupełnie nieznanych. Postanowili przywrócić do publicznej świadomości sylwetki bohaterów, którzy na przełomie drugiej i trzeciej dekady XX wieku, nie bacząc na rozliczne niebezpieczeństwa, postanowili bić się o Polskę. Informacje o czynach tych ludzi pozostają dziś wyłącznie w pamięci najstarszej, odchodzącej już generacji mieszkańców ziem górskich.
Krzysztof Kiereś za terytorialny przedmiot swych badań obrał Istebną, Jaworzynkę i Koniaków. Z tych wiosek ruszyła bowiem do powstania liczna grupa mieszkańców. Władysław Motyka przyjrzał się powstańczemu zaangażowaniu mieszkańców Żywiecczyzny, natomiast Józef Stec pokazał ten problem w mikroskali, analizując losy górali-powstańców z gminy Buczkowice. Z kolei o udziale w śląskim zrywie Podhalan i górali tatrzańskich napisał Adam Kitkowski.
Rozważania na temat udziału górali w powstaniach śląskich zostały dodatkowo poprzedzone dwoma artykułami o charakterze wprowadzającym. Ich autorami są naukowcy Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Dr hab., prof. UŚ Miłosz Skrzypek omówił kwestię śląską po I wojnie światowej, czyli polsko-niemiecko-czechosłowacką rywalizację o przynależność polityczną regionu. Z kolei dr hab., prof. UŚ Lech Krzyżanowski zajął się kwestią pomocy dla powstańców śląskich organizowanej w rożnych dzielnicach odrodzonego państwa.
Promocja książki „Halny nad hałdami. Górale z pomocą dla powstańców śląskich” odbędzie się w czwartek, 17 marca 2022 r. o godz. 17.00, w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej przy ul. Menniczej 46 w Cieszynie. Wstęp wolny.