3 maja 2017 r. o godz. 14.00 Książnica Cieszyńska zaprasza na okolicznościowy pokaz unikatowych druków politycznych z okresu Sejmu Wielkiego i konfederacji targowickiej. Wśród kilku interesujących dzieł autorstwa tak zwolenników jak i przeciwników Ustawy Rządowej z dnia 3 maja 1791 roku, zobaczyć będzie można egzemplarz jednej z pierwszych edycji Konstytucji, pochodzący jeszcze z okresu jej obowiązywania. Druki takie są dziś niezwykłą rzadkością, a każdy z nich zasługuje na miano relikwii narodowej.
Prezentacja oryginalnego druku Konstytucji (omówionego szerzej we “Wiadomościach Ratuszowych” nr 8/2016) będzie główną atrakcją pokazu. Dokument ów, choć niepozorny w swej formie i zamykający się w ledwie 32 stronach, jest uznawany za jeden z kamieni milowych nowożytnego prawa i powszechnie nazywany drugą (po starszej o niespełna cztery lata konstytucji Stanów Zjednoczonych) nowoczesną konstytucją w dziejach świata. Stanowił swoistą summę dorobku ówczesnych nauk prawnych i politycznych, będąc nienagannym również pod względem języka i stylu. Nie wszyscy współcześni byli jednak zadowoleni z jego ustanowienia. Po drugiej stronie politycznego sporu o przyszłość Rzeczypospolitej stało wrogie reformom i ograniczeniu “złotej wolności szlacheckiej” stronnictwo hetmańskie, na czele ze Szczęsnym Potockim, Franciszkiem Ksawerym Branickim i Sewerynem Rzewuskim, które wpierw na forum Sejmu Czteroletniego negowało konieczność zmian, a już po fakcie uchwalenia nowego prawa – w porozumieniu z carycą Rosji Katarzyną II – zawiązało konfederację targowicką, która do historii Polski przeszła jako symbol największej zdrady. Okrągła, 225. rocznica targowicy jest dobrą okazją by wrócić do tego postrzeganego często w uproszczony sposób wydarzenia, przyjrzeć się dostępnemu w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej piśmiennictwu prezentującemu argumenty przedstawicieli stronnictwa hetmańskiego i odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań. Kim byli targowiczanie? Czego chcieli? Czy mieli jakikolwiek program na poprawę sytuacji w Polsce? Jak przyjęli zniknięcie Rzeczpospolitej z mapy Europy?
Prezentacja “Reformatorzy i targowiczanie” odbędzie się bezpośrednio po wcześniejszych wydarzeniach w ramach tegorocznych obchodów Święta Narodowego 3 Maja w Cieszynie. Ilustrowany prezentacją multimedialną pokaz potrwa ok. 45 minut.
Wojciech Święs
