Śladami uciekającej pamięci

Kontynuując rozpoczęty w grudniu 2012 r. nowy cykl spotkań zatytułowany „Świadkowie historii”, Książnica Cieszyńska ma zaszczyt zaprosić na spotkanie z Bronisławem Firlą, żołnierzem II. Korpusu Polskiego we Włoszech, architektem, plastykiem, pisarzem i działaczem społecznym z Zaolzia. Spotkanie, zatytułowane “Śladami uciekającej pamięci”, odbędzie się w piątek 18 stycznia 2013 r. o godz. 17.00 w sali konferencyjnej Książnicy Cieszyńskiej.

 

 

 BRONISŁAW FIRLA

Urodził się 15 czerwca 1924 r. w Suchej Górnej na Zaolziu. Naukę pobierał w Polskim Gimnazjum Realnym w Orłowej (1935-1939), a następnie – w trybie zaocznym – w szkole DecArt w Pradze (1941-1942). W 1943 r. został przymusowo wcielony do Wehrmachtu. Po dezercji, od lipca 1944 r. służył ochotniczo jako instruktor wojsk łączności w Bazie II. Korpusu Polskiego we Włoszech. Ukończył Polskie Gimnazjum w Alessano (1945), a następnie Szkołę Radiotechniczną przy Podchorążówce Wojsk Łączności w Falconarze, otrzymując w 1946 r. stopień kaprala podchorążego z lokatą 13/65. Na Zaolzie powrócił w maju 1947 r. Studiował architekturę na Politechnice Wrocławskiej, a następnie w Brnie, w 1951 r. otrzymując dyplom inżyniera architekta. W latach 1952-1985 pracował jako projektant w Stavoprojekcie w Ostrawie (z przerwą w latach 1958-1961 z powodów politycznych).

Członek zarządu Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w Suchej Dolnej od założenia tej organizacji w 1947 r. Jeden z pierwszych na Zaolziu organizatorów Wieczorów Pieśni, Tańca i Humoru (długoletni konferansjer i recytator). Jako członek (1953-1990) Związku Architektów Czechosłowackich działał na rzecz współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich (wspólne wystawy, sympozja). W Polskim Związku Kulturalno-Oświatowym od 1953 r., w prezydium ZG PZKO w okresie Praskiej Wiosny. W latach 1960-1991 przewodniczący Pionu Plastycznego (ostatni prezes Sekcji Literacko-Artystycznej przy ZG PZKO). Zawsze niepokorny wobec skostniałej polityki narzucanej przez ówczesne władze, był pomysłodawcą głośnego happeningu polegającego na publicznym spaleniu „burdaka” (wialni) w proteście wobec rozpoczynającej się w Czechosłowacji „normalizacji”. Zapoczątkował bliską współpracę z ośrodkami plastycznymi (ZPAP) w Opolu, Bydgoszczy i Toruniu poprzez udział członków SLA w wystawach i plenerach. Od 1971 r. uczestniczył w międzynarodowych plenerach organizowanych przez ADSUM (Biuro Współpracy Artystycznej z Polonią Świata). Prekursor plenerów zaolziańskich pod nazwą „Beskidy”. Inicjator wystaw w Pradze, Warszawie, Katowicach i Krakowie, łącznie z akcją „jeden obraz na odbudowę zabytków Krakowa”. Po aksamitnej rewolucji z powodu niewyrażenia przez ZG PZKO zgody na założenie autonomicznej organizacji PUŁAP (Polskie Ugrupowanie Plastyczne) zrezygnował z prezesury na rzecz kolegi z ławy szkolnej Oskara Pawlasa, wycofując się ze struktur organizacyjnych środowiska plastycznego. Członek Gminy Architektów Czeskich. Długoletni rzeczoznawca Funduszu Czechosłowackiego Związku Plastyków w Ostrawie ze specjalnością dzieło plastyczne w architekturze. Przez trzy kadencje radny MRN w Suchej Górnej, w 1990 r. radny miasta Hawierzowa z ramienia Forum Obywatelskiego.

Uprawia malarstwo olejne i akwarelowe, rysunek, grafikę komputerową. Setki szkiców z podróży dopełnia utworami poetyckimi. Brał udział w ponad pięćdziesięciu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Ma w dorobku trzydzieści wystaw indywidualnych. Jego prace znajdują się w zbiorach muzealnych i prywatnych oraz obiektach publicznych w kraju i za granicą. Posiada znaczący dorobek na polu architektury, którego miarą są liczne nagrody branżowe. Według jego projektów powstały m.in. supermarkety w Ostrawie Południe i Wrbnie, kino Centrum miasta Hawierzowa, kino Luna w Zabrzegu czy pawilon sanatoryjny w Jeseníku, a ostatnio dom spokojnej starości w Bystrzycy. Jeszcze przed 1989 r. wzniesiono zaprojektowane przez niego pomniki w Skrzeczoniu (współautorstwo z Franciszkiem Świdrem) i w Nydku oraz zrealizowano jego projekt rozwiązania przestrzennego podczas rekonstrukcji pomnika w Żywocicach. Jest autorem pomnika straconych Polaków w Nawsiu oraz tablicy pamiątkowej Władysława Sikorskiego tamże. Będąc współautorem monumentalnego Pomnika Operacji Ostrawskiej, został odsunięty od jego realizacji ze względów politycznych.

Od końca lat sześćdziesiątych związany jest z ruchem kombatanckim na Zaolziu. Wspólnie z Antonim Kożusznikiem w 1968 r. założył Klub Polskich Kombatantów przy ZG PZKO, który w 1970 r. podczas „normalizacji” został rozwiązany i reaktywacji doczekał się dopiero w 1987 r. W tym czasie działał w Górnosuskim Oddziale Czechosłowackiego Związku Antyfaszystowskich Bojowników, jako prezes, a później też członek zarządu powiatowego w Karwinie. Aksamitna rewolucja umożliwiła przekształcenie klubu w Koło Polskich Kombatantów w RC jako jedynej polskiej organizacji kombatanckiej. Jest jej założycielem i prezesem od 1991 r. Redagował kwartalnik „Wiarus”. Jest członkiem Klubu Dziennikarzy Polonijnych. Był pomysłodawcą i współredaktorem publikacji „Jak ptaki białoorle” oraz „Fakty i czyny”. Wydał dwa tomiki poetyckie i dwa tomy wspomnień pt. „Śladami uciekającej pamięci”. (2010-2012).

Jest laureatem wielu nagród za dorobek zawodowy i kawalerem licznych odznaczeń cywilnych i wojskowych, w tym Krzyża Kawalerskiego Polonia Restituta (2009). W 2000 r. mianowany został na stopień majora w stanie spoczynku Armii Czeskiej, a w 2006 r. – kapitana w stanie spoczynku Wojska Polskiego. Posiada tytuł Weterana Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny, nadany na podstawie Patentu nr 16898 przez Prezesa Rady Ministrów RP Jerzego Buzka (2001). Jest także weteranem wojennym na podstawie Zaświadczenia Weterana Wojennego wydanego przez Ministerstwo Obrony RC (2003).