Czy wiecie, że…?
Trzydzieści faktów na 30-lecie Książnicy Cieszyńskiej

Czy wiecie, że:

 

Książnica Cieszyńska powstała wprawdzie w 1994 r., ale najstarsza wchodząca w skład jej zbiorów biblioteka – księgozbiór ks. Leopolda Jana Szersznika – została oddana do użytku mieszkańcom Cieszyna już w 1801 r., stając się pierwszą biblioteką publiczną na całym historycznym obszarze Górnego Śląska?

 

Zbiory Książnicy Cieszyńskiej obejmują łącznie 235 000 jednostek, w tym prawie 18 000 woluminów starych druków oraz 18 000 rękopisów?

 

W ciągu 30 lat zbiory Książnicy Cieszyńskiej powiększyły się, w większości w drodze darów, o prawie 46 000 jednostek, w tym wiele unikalnych druków i rękopisów?

 

Zbiory Książnicy w znaczącym stopniu wzbogaciły się także dzięki zakupom dokonywanym ze środków specjalnie w tym celu powołanej w 2003 r. prywatnej, Donacji im. Zbigniewa Michejdy?

 

W roku powstania Książnicy Cieszyńskiej jej zbiory rozproszone były w sześciu lokalach zastępczych, z których tylko jeden zapewniał zabytkowym zbiorom bibliotecznym elementarną ochronę?

 

Aktualna siedziba Książnicy Cieszyńskiej, oddana do użytku w dwóch etapach w 1999 i 2000 r. i dostosowana do potrzeb biblioteki, obejmuje siedem kondygnacji, a jej powierzchnia przekracza 3000 m²?

 

Na sześć lat przed powołaniem Książnicy Cieszyńskiej wchodzące obecnie w jej skład zbiory dotknęła katastrofa, w wyniku której około 1 000 starych druków ucierpiało w wyniku zalania wodą z pękniętego kaloryfera?

 

Książnica Cieszyńska była pierwszą publiczną instytucją na Górnym Śląsku posiadającą własne, w pełni profesjonalne pracownie konserwatorskie, wyposażone m.in. w komorę próżniową i maszynę do uzupełniania ubytków masą papierową?

 

Do chwili obecnej pracownia Książnicy Cieszyńskiej kompleksowej konserwacji poddała 1 000 druków i rękopisów, konserwacji zachowawczej 2 010 jednostek, a konserwacji masowej 60 000 kart?

 

W swój pierwszy – sfinansowany ze środków zewnętrznych – komputer oraz program biblioteczny MAK Książnica Cieszyńska wyposażona została już w pierwszym roku swojego istnienia?

 

Inicjując w połowie lat dziewięćdziesiątych proces kompleksowego opracowania posiadanych i nabywanych zbiorów, Książnica jako jedna z pierwszych bibliotek w Polsce zastosowała – autorsko przez siebie zaadaptowany – program komputerowy MAK do katalogowania wszystkich kategorii zbiorów, nie tylko książek i czasopism, ale także zbiorów specjalnych – starych druków, rękopisów, ikonografii i kartografii?

 

Obecnie katalogowe bazy danych Książnicy Cieszyńskiej obejmują niemal 140 000 rekordów, rejestrując m.in. wszystkie będące w posiadaniu biblioteki stare druki?

 

Podczas opracowywania zdołano zidentyfikować w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej unikatowe w skali ogólnopolskiej druki, m.in.: Biblię Wrześniową (1522), Mszał Wrocławski (1505), Nowy Testament z drzeworytami Lucasa Cranacha Starszego (1516), Ajendę Ewangelicką (1668), egzemplarz Konstytucji 3 maja z okresu jej obowiązywania i wiele innych?

 

Już w 1997 r. Książnica Cieszyńska, jako pierwsza miejska instytucja w Cieszynie, uruchomiła własną witrynę internetową, a w 1999 r. udostępniła online katalogowe i bibliograficzne bazy danych?

 

Książnica Cieszyńska należy do pionierów automatyzacji prac bibliograficznych w Polsce, a swój dorobek w tym zakresie zaprezentowała już w 1998 r. podczas ogólnopolskiej konferencji na temat bibliografii regionalnych?

 

W 2004 r. Książnica Cieszyńska opracowała i udostępniła w sieci unikalny „Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego” – pełnotekstową bazę danych zawierającą biogramy osób działających na Śląsku Cieszyńskim, bądź też wywodzących się z tego obszaru, zawierającą obecnie już niemal 10 000 rekordów?

 

Książnica Cieszyńska należy do bibliotek, które inicjowały w Polsce program digitalizacji zbiorów, tworząc i udostępniając już w 2003 r. „Cieszyńską Bibliotekę Wirtualną” (w 2009 r. włączoną w strukturę Śląskiej Biblioteki Cyfrowej)?

 

Do chwili obecnej Książnica Cieszyńska zdołała zdigitalizować i – za pośrednictwem swojego profilu w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej – udostępnić online cały znajdujący się w jej posiadaniu zasób druków zwartych i ciągłych wydanych na Śląsku Cieszyńskim do 1939 r., a także kolekcje rękopisów z biblioteki ks. Leopolda Jana Szersznika, archiwum własne Tadeusza Regera, znaczną część zespołu Archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego oraz kluczowe wydawnictwa regionalne z okresu powojennego?

 

Zasób cyfrowy udostępniany przez Książnicę Cieszyńską online obejmuje kopie ponad 1 120 000 stron, składając się na 18 000 publikacji cyfrowych, a publikacje te zostały przez czytelników wyświetlone ponad 4 000 000 razy?

 

Książnica zorganizowała lub współorganizowała kilkanaście konferencji naukowych, w zdecydowanej większości o zasięgu międzynarodowym z dziedziny historii, kultury piśmienniczej, bibliotekoznawstwa?

 

Staraniem Książnicy Cieszyńskiej wydanych zostało 45 publikacji?

 

Dla dzieci i młodzieży Książnica Cieszyńska przeprowadziła w swojej siedzibie około 1 800 lekcji i warsztatów?

 

We własnej galerii Książnica Cieszyńska przygotowała i udostępniła 122 wystawy?

 

Książnica Cieszyńska znalazła się w prestiżowym gronie ośmiu bibliotek reprezentujących polskie bibliotekarstwo podczas odbywających się w 2000 r. 52 Międzynarodowych Targów Książki we Frankfurcie, których gościem honorowym była Polska?

 

Tylko w ciągu minionej dekady pracownicy Książnicy Cieszyńskiej przygotowali i zrealizowali 94 pokazy z cyklu „Cymelia i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej”?

 

Książnica Cieszyńska zrealizowała kilkadziesiąt twardych i

miękkich projektów z zakresie infrastruktury, ochrony i konserwacji zbiorów, digitalizacji, dokumentacji i badań, edytorstwa, edukacji i popularyzacji, finansowanych lub współfinansowanych ze środków zewnętrznych na podstawie złożonych przez Książnicę wniosków?

 

Znaczącą część projektów finansowana jest bez udziału środków pochodzących z budżetu miasta, ponieważ Książnica stara się wnosić wkład własny w postaci rzeczowej?

 

W latach 2007-2010 Książnica, stojąc na czele konsorcjum złożonego z pięciu cieszyńskich instytucji archiwalnych i bibliotecznych, zrealizowała swój największy dotychczas projekt o łącznej wartości ponad 2 000 000 Euro, finansowany ze środków Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w rezultacie którego zdołano – między innymi – wydobyć z wieloletniej zapaści, zabezpieczyć, poddać zabiegom konserwatorskim i włączyć do obiegu naukowego zbiory Archiwum i Biblioteki OO. Bonifratrów w Cieszynie oraz Biblioteki i Archiwum im. Tschammera przy Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Cieszynie, tworząc zarazem warunki do powstania cieszyńskiego Muzeum Protestantyzmu?

 

Książnicę Cieszyńską od początku jej istnienia wspiera Rada Programowa, w skład której obok uznanych autorytetów w dziedzinie bibliologii, bibliotekoznawstwa i dziedzin pokrewnych wchodzą reprezentanci lokalnych instytucji i organizacji naukowych i kulturalnych?

 

W Książnicy zatrudnionych jest: ośmioro bibliotekarzy, trzy

konserwatorki książek, jedna sprzątaczka, jedna księgowa, dwie pracownice na jednym etacie administracyjnym oraz dyrektor?

 

* * *

 

Podobnych pytań dotyczących działań i dorobku Książnicy Cieszyńskiej w ostatnich trzech dekadach sformułować można byłoby oczywiście znacznie więcej. Ufamy jednak, że już te postawione wyżej zachęcą Państwa do złożenia wizyty w Książnicy i odwiedzenia otwartej 24 maja wystawy „»Nasz drogi i święty skarb« 30-lecie Książnicy Cieszyńskiej”, która w sposób kompleksowy prezentuje napawającą dumą, ale i obfitującą w tragiczne momenty historię jej zbiorów, okoliczności powołania Książnicy, jej trudny start, proces budowy jej siedziby, a przede wszystkim dorobek we wszystkich sferach jej aktywności, począwszy od ochrony konserwacji zbiorów, ich digitalizacji, poprzez opracowanie, budowę warsztatu do badań regionalnych, aż po działalność naukowo-badawczą, edukacyjną i popularyzacyjną. Na ekspozycji zobaczyć można nigdy wcześniej nieudostępniane dokumenty, fotografie i technikalia obrazujące przeszłość Książnicy, ale także sporo unikalnych druków i rękopisów, które do zbiorów biblioteki udało się pozyskać w ostatnich trzech dekadach.

 

Wystawa pozostaje otwarta wprawdzie aż do końca października, ale w siedzibie biblioteki trwają nadal prace modernizacyjne i remontowe, niebawem więc okazać się może, iż ekspozycja stanie się na dłuższy czas niedostępna, tym goręcej więc już teraz zachęcamy Państwa do wizyty w naszej galerii. Wstęp wolny, bez biletów. Dla grup zorganizowanych powyżej pięciu osób – oprowadzanie gratis.

 

Zapraszamy!