“Nowy nieznany świat”, czyli najstarsza encyklopedia Ameryki

Wakacje to czas wypoczynku, urlopów i podróży, dlatego tematem ostatniego wakacyjnego spotkania, które w piątek 31 sierpnia 2018 r. o godz. 17.00 poprowadzi w ramach cyklu „Cymelia i osobliwości” Jolanta Sztuchlik, będzie jedno z XVII-wiecznych, przechowywanych w Książnicy Cieszyńskiej, dzieł geograficznych, zatytułowane „Die unbekante Neue Welt oder Beschreibung des Welt-teils Amerika und des Sud-Landes” („Nowy nieznany Świat albo opis Ameryki i ziemi południowej”).

Wizja Ameryki przedstawiona w formie alegorycznego frontispisu, wykonanego techniką miedziorytową.

Dzieło powstało w Amsterdamie w 1673 roku staraniem holenderskiego drukarza i sztycharza Jacoba van Meursa. Ciekawostką pozostaje kwestia autorstwa tego druku oraz fakt, że pretendujący do tego miana teolog i historyk Arnoldus Montanus oraz lekarz i pisarz Olfert Dapper, nigdy nie opuszczali Niderlandów. Sformułowanie „Nowy Świat”, użyte w tytule, uzupełnione dodatkowo określeniem „nieznany”, wprowadzone w okresie wielkich odkryć geograficznych dla nowo odkrytych lądów, takich jak Ameryka Południowa, Północna i Środkowa oraz Australia i Oceania, doskonale oddaje cel powstania książki, jakim było zaprezentowanie Europejczykom nowo odkrytego kontynentu amerykańskiego. To obszerne kompendium przedstawiające historię odkryć geograficznych tego terenu oraz opis jego poszczególnych regionów ze szczegółowymi informacjami o mieszkającej tam ludności, jej strojach, wierzeniach i obyczajach oraz o otaczającej ją przyrodzie zyskało z czasem miano najstarszej encyklopedii Ameryki. Zdobią go liczne miedziorytowe mapy, portrety odkrywców i podróżników, widoki miast oraz ilustracje przedstawiające mieszkańców, rośliny i zwierzęta. Bardzo okazale wygląda miedziorytowy frontispis obrazujący wizję Ameryki. Głównymi postaciami są tu mieszkańcy kontynentu amerykańskiego, przedstawieni w charakterystycznych dla siebie przepaskach i ozdobnych nakryciach głowy z ptasich piór, w towarzystwie występujących w Nowym Świecie zwierząt – jaguara i lamy. W tle konkwistadorzy i elementy architektury obronnej. W górnej części najprawdopodobniej postać indiańskiego władcy, upuszczającego atrybuty swojej władzy.