Następnym ważnym i cennym zespołem Książnicy jest biblioteka Czytelni Ludowej, towarzystwa kulturalno-oświatowego, które od założenia w 1861 r. aż do połowy lat osiemdziesiątych XIX w. stanowiło centrum polskiego życia narodowego w Cieszynie. Właściwe początki biblioteki Czytelni Ludowej są jednak wcześniejsze i sięgają 1849 r., kiedy to w ramach powstałego w 1848 r. Towarzystwa Cieszyńskiego dla Wydoskonalenia Się w Języku Polskim, pierwszej oficjalnej organizacji polskiej w Cieszynie, utworzona została Biblioteka Polska dla Ludu Kraju Cieszyńskiego. Celem tej ostatniej stało się gromadzenie i popularyzacja literatury polskiej. W jej skład, obok licznych darów, weszły zbiorki książek należące wcześniej do młodzieżowych kółek samokształceniowych działających w gimnazjum ewangelickim. W 1854 r. Biblioteka Polska została rozwiązana, a jej zbiory skonfiskowano i włączono do biblioteki Leopolda J. Szersznika.
W 1863 r. Czytelnia Ludowa, jako kontynuatorka Biblioteki Polskiej, rewindykowała jej księgozbiór i stworzyła na jego podstawie własną bibliotekę, liczącą wówczas ponad 800 woluminów. Dzięki darowiznom polskich pisarzy, wydawców, księgarzy oraz bibliofilów (wśród ofiarodawców, obok działaczy lokalnych, znajdowali się m.in. Jan Milikowski, Julia Goczałkowska, Klemens Mochnacki, Mieczysław Dzieduszycki, Józef Ignacy Kraszewski, ksiądz Karol Teliga, spadkobiercy Ignacego Bagieńskiego, Towarzystwo Kształcącej się Młodzieży Polskiej w Monachium) księgozbiór Czytelni znacznie się rozrósł i gdy w 1922 r. przekazano go Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego, obejmował już ok. 12 000 jednostek inwentarzowych. Obecnie liczy 17 000 woluminów, w tym 2 000 starodruków (7 inkunabułów).
Mimo iż na bibliotekę Czytelni złożyły się niemal wyłącznie dary, posiada ona dość wyraźnie zarysowany profil. Przeważają w niej dzieła polskie z zakresu literatury pięknej, historii, filozofii i teologii. Obszerny jest też zbiór periodyków, obejmujący m.in. polskie czasopisma emigracyjne z XIX w. Fakt, iż znaczna część książek pochodzi z dawnych, a przy tym – w wielu wypadkach – znakomitych kolekcji bibliofilskich, sprawił, że można w księgozbiorze Czytelni Ludowej znaleźć wiele dzieł rzadkich i cennych. Wystarczy choćby wymienić spośród poloników: Biblie Leopolity, brzeską, nieświeską, Jakuba Wujka (pierwodruk), gdańską, XVI i XVII-wieczne wydania kronik Wincentego Kadłubka, Jana Długosza, Macieja Miechowity, Marcina Kromera, „Statut” Jana Łaskiego z 1506 r., „Reformowany Katechizm Królewiecki” (Królewiec, J. Daubmann, między 1554-1573), kompletne „Nowe Ateny” Benedykta Chmielowskiego z własnoręczną dedykacją autora, a z wydawnictw obcych: kompletną „Wielką Encyklopedię Francuską”, „De rebus a Carolo Gustavo gestis” Samuela Pufendorfa czy – jedyne zarejestrowane w Polsce egzemplarze – „Quadragesimale de christiana religijne” Bernardyna ze Sieny (Lyon, J. Carcain, ok. 1490) i „Epistola de morte Hieronymi” Euzebiusza z Cremony (Kolonia, U. Zell, 1470). Także pod względem proweniencyjnym księgozbiór Czytelni Ludowej zasługuje na dużą uwagę. Są tu m.in. książki z kolekcji: współzałożyciela pierwszej w Polsce biblioteki publicznej Andrzeja Załuskiego, arcybiskupa połockiego Antoniego Sielawy, Jana hr. Tęczyńskiego, Czartoryskich, Zamoyskich, Tarnowskich, Kolegium Jezuickiego w Wilnie, Muzeum Narodowego w Raperswilu czy École d’Artillerie w Strasburgu. Wiele dzieł opatrzonych jest wspaniałymi ekslibrisami i superekslibrisami.