Książnica Cieszyńska, wypełniając rolę wielofunkcyjnego ośrodka naukowego i kulturalnego, dużą wagę przywiązuje do działalności popularyzacyjnej i edukacyjnej. Jej przedmiotem jest szeroko pojęta kultura książki, historia literatury oraz dzieje i kultura Śląska Cieszyńskiego. W tej sferze biblioteka współpracuje z regionalnymi instytucjami kultury, stowarzyszeniami, a przede wszystkimi z instytucjami oświatowymi. Jej oferta jest bowiem w pierwszym rzędzie adresowana do dzieci i młodzieży, stanowiąc dopełnienie realizowanych w szkołach programów edukacji regionalnej. Co oczywiste, działalność ta, pozwalając na efektywne upowszechnianie wiedzy o zbiorach biblioteki i możliwościach ich wykorzystywania, obliczona jest także na promocję Książnicy Cieszyńskiej i jej oferty.
Podstawowym instrumentem wykorzystywanym w działalności popularyzacyjnej są wystawy, organizowane cyklicznie, średnio cztery razy w roku w galerii biblioteki, a od 2010 r. – także w postaci ekspozycji plenerowych. Poza historią książki, tematyka wystaw osnuta jest wokół dziejów i kultury Śląska Cieszyńskiego. Ekspozycje organizowane w tym cyklu, ukazując bogactwo i otwartość dawnej śląskiej kultury, stanowią istotny element edukacji regionalnej. W programie wystaw nie zapomniano również o szerokiej publiczności kulturalnej. Do niej kierowana jest przede wszystkim wakacyjna oferta biblioteczna: ekspozycje monograficzne, prezentujące szczególnie wartościowe, a przy tym efektowne, bogato ilustrowane materiały. Ostatnio sporą popularność zdobyły sobie plenerowe wystawy planszowe, które Książnica udostępnia na cieszyńskim Rynku, a które potem prezentowane są także w innych miejscowościach regionu, niekiedy trafiając także poza jego granice, m.in. do Warszawy czy Katowic. Kilka wystaw udostępnionych zostało także w postaci elektronicznej w internetowym serwisie biblioteki.
Ważnym elementem edukacyjnej oferty Książnicy Cieszyńskiej są lekcje biblioteczne, uporządkowane w dwa cykle, poświęcone historii książki, a także zbiorom i działalności samej Książnicy, a adresowane do uczniów wszystkich typów szkół. Ukończenie każdego z nich wieńczone jest przyznaniem uczestnikom „Certyfikatu młodego znawcy dawnej książki”. Przede wszystkim do młodzieży adresowane są także organizowane przez Książnicę Cieszyńską konkursy i zajęcia warsztatowe.
Obok organizowanych regularnie wystaw, lekcji i konkursów, kulturalna oferta Książnicy Cieszyńskiej obejmuje także imprezy okazjonalne, przygotowywane najczęściej w ramach miejskich świąt, takich jak „Cieszyńska Noc Muzeów”, „Skarby z Cieszyńskiej Trówły” etc. Znajdują się wśród nich różnego typu pokazy, warsztaty, prelekcje, publiczne dyskusje, spotkania autorskie czy promocje nowych publikacji. Sporą popularność zdobył sobie także zainicjowany w 2014 r. cykl prelekcji i pokazów zatytułowany „Cymelia i osobliwości Książnicy Cieszyńskiej”, w ramach którego podczas comiesięcznych spotkań poszczególni pracownicy biblioteki prezentują efekty własnych badań odnoszących się do wybranych obiektów ze zbiorów Książnicy. Od grudnia 2017 r. w Książnicy Cieszyńskiej odbywają się sesje wykładowe organizowane przez katowicki Oddział Instytut Pamięci Narodowej w ramach Akademii Niepodległości. Wykłady są rejestrowane, a ich zapisy video dostępne w witrynie projektu www.cieszyn1918.pl
*
Promując cieszyńskie dziedzictwo kulturalne, Książnica wychodzi daleko poza granice regionu. Celowi temu służą przede wszystkim dostępne już od 1997 r. i stale rozbudowywane serwisy internetowe, które, poza obszernymi materiałami na temat zbiorów Książnicy, jej historii i działalności, zawierają także katalogi (w wersji on-line i w postaci zdigitalizowanych kartotek), witryny, w których udostępniono wirtualne prezentacje kilku spośród zorganizowanych przez Książnicę wystaw, a także zawiadywany przez Książnicę Cieszyńską profil Śląskiej Biblioteki Cyfrowej, w której udostępniane są cyfrowe zasoby Książnicy. Niepowtarzalną okazję do promocji Książnicy Cieszyńskiej stworzył także jej udział w Targach Książki Frankfurt’ 2000, na które cieszyńska placówka zaproszona została w prestiżowym gronie ośmiu polskich bibliotek naukowych.