Projekt, którego tytuł „Cieszyn 1918: Polski my naród, polski lud” nawiązuje wprost do „Roty”, napisanej przez Marię Konopnicką podczas jej pobytu na Śląsku Cieszyńskim, zorientowany jest na przygotowanie społeczności regionalnej do aktywnego udziału w planowanych na 2018 r. obchodach 100-lecia odzyskania niepodległości. W ramach projektu zaplanowano stworzenie wszechstronnego instrumentarium medialnego i jego wykorzystanie do uruchomienia regionalnej kampanii edukacyjnej i promocyjnej, mającej na celu upowszechnienie wiedzy o wydarzeniach, jakie rozegrały się na tym terenie jesienią 1918 r. oraz postawie cieszyńskich Ślązaków, którzy nie tylko w sposób jednoznaczny zaświadczyli wtedy o swojej polskiej tożsamości, ale też świadomie i samodzielnie rozstrzygnęli o trwałym włączeniu swojego regionu do polskiego państwa i polskiej wspólnoty losów. Projekt zrealizowany został przez Książnicę Cieszyńską we współpracy z cieszyńskimi samorządami oraz instytucjami kultury.

 

Kluczowym składnikiem zbudowanego w ramach projektu instrumentarium, wokół którego skoncentrowane zostały pozostałe elementy, stanowi plenerowa wystawa planszowa w postaci 20 plansz wydrukowanych na płytach kompozytowych, o wymiarach 120×150 cm, które umieszczone zostały na znajdujących się w posiadaniu Książnicy Cieszyńskiej stelażach wyposażonych w oświetlające plansze reflektory. Wystawa, zatytułowana „Cieszyn 1918: Polski my naród, polski lud”, skonstruowana została z reprodukcji materiału ikonograficznego, dokumentów archiwalnych oraz fotografii zachowanych artefaktów ilustrujących przebieg wydarzeń, które rozegrały się na Śląsku Cieszyńskim od października 1918 r. do stycznia 1919 r. Prezentowanym na wystawie reprodukcjom towarzyszy zwięzły tekstowy komentarz historyczny oraz kapsuły zawierające cytaty z ówczesnej prasy, wspomnień itp. Całość otrzymała efektowną, a zarazem porządkującą i ułatwiającą odbiór oprawę graficzną. Ekspozycja, która otwarta została 11 listopada 2017 r. w czasie uroczystości Święta Niepodległości r której towarzyszył wykład okolicznościowy wygłoszony przez prof. dr. hab. Andrzeja Chwalbę (UJ) w reprezentacyjnej sali sesyjnej cieszyńskiego Ratusza, pozostawała dostępna na cieszyńskim Rynku do końca 2017 r., mając zapewnionego ze strony Książnicy Cieszyńskiej przewodnika, który na życzenie grup zorganizowanych przeprowadzał prelekcje oparte na prezentowanym na wystawie materiale ikonograficznym, Od początku 2018 r. wystawa przenoszona jest do kolejnych miast i gmin powiatu cieszyńskiego i tam prezentowana w przestrzeni publicznej.

Ekspozycja wyposażona została w 26-stronicowy efektowny katalog, wydany w nakładzie 5000 egzemplarzy, zawierający zaczerpnięte z wystawy wybrane materiały tekstowe i ikonograficzne. Katalog, udostępniany systematycznie wraz z wystawą, stwarza szansę na dotarcie z jej przekazem także do osób, które nie miały okazji zapoznać się z nią bezpośrednio, stanowiąc zarazem zachętę do samodzielnego obejrzenia ekspozycji, z drugiej zaś strony przyczynia się do utrwalenia treści upowszechnianych za pośrednictwem wystawy wśród osób, które ekspozycję zwiedziły. Podobną rolę odgrywają, także pozostałe materiały promocyjne i gadżety związane z wystawą, a obejmujące: plakat i zaproszenie na wernisaż wystawy, trzy kartki pocztowe, metalowe przypinki w formie stanowiącej symbol Cieszyna wieży piastowskiej, a zarazem nawiązujące do biało-czerwonych kokard, którymi swoje mundury ozdobili żołnierze polscy po dokonanym w Cieszynie przewrocie, a także 12-kartkowy, efektowny kalendarz biurkowy, który, prócz wybranych zaczerpniętych z wystawy reprodukcji, zawiera także komentarz historyczny oraz kalendarium wydarzeń z 1918 r. Materiały te kolportowane są za pośrednictwem współpracujących z Książnicą, Cieszyńską samorządów i instytucji kultury, trafiając do działających na terenie powiatu cieszyńskiego instytucji publicznych, na czele z placówkami oświatowymi, instytucjami kultury i parafiami katolickimi i ewangelickimi, po to, by w przestrzeni publicznej znalazło się jak najwięcej łatwo zauważalnych znaków i symboli, które swoją obecnością byłyby w stanie na obszarze całego powiatu cieszyńskiego przygotować właściwą atmosferę społeczną do obchodów stulecia. Z myślą o młodszych grupach odbiorców w kampanii edukacyjnej powstała również strona internetowa: www.cieszyn1918.pl, stanowiąca rodzaj zwornika wszystkich działań promocyjnych i edukacyjnych, która uruchomiona została jeszcze w ramach niniejszego projektu i zawiera podstawowe dane o zrealizowanych w jego ramach przedsięwzięciach, na czele z elektroniczną wersją wystawy, a obecnie – utrzymywana przez Książnicę Cieszyńską – służy  jako informator o przebiegających w 2018 r. obchodach, dostarczając użytkownikom także rzetelnych danych historycznych na temat przywoływanych podczas rocznicy wydarzeń. Co należy podkreślić, publikacja wystawy w postaci cyfrowej stwarza zarazem szansę na upowszechnienie wiedzy o roli i znaczeniu Śląska Cieszyńskiego w dziele odbudowy polskiej państwowości także wśród odbiorców spoza regionu, przyczyniając się popularyzacji tej tematyki w pozostałych częściach Polski. Poza samą stroną powstał także odsyłający do niej baner, przeznaczony do publikacji w witrynach instytucji zaangażowanych w organizowanie obchodów stulecia niepodległości na terenie Śląska Cieszyńskiego (ale dostępny dla wszystkich zainteresowanych).

Niejako ubocznym produktem powstałym w wyniku realizacji projektu jest przygotowana na potrzeby wystawy oraz towarzyszących jej materiałów promocyjnych identyfikacja graficzna, a także logotyp symbolizujący pamięć o wydarzeniach, jakie na Śląsku Cieszyńskim rozegrały się w 1918 r, W celu utrzymania spójności przekazu identyfikacja ta wykorzystywana będzie przez Książnicę Cieszyńską i współpracujące z nią podmioty także w przyszłym roku, w celu przygotowywania materiałów promocyjnych związanych z zasadniczą, zaplanowaną na 2018 r. częścią obchodów stulecia.

Wydarzenie to, jak i pozostałe związane z projektem informacje, wzbudziły spore zainteresowanie ze strony lokalnej społeczności, o czym najdobitniej zaświadcza pokaźna liczba poświęconych im publikacji medialnych, które tylko częściowo przypisać można rzetelnemu wypełnianiu przez poszczególne redakcje zobowiązań, jakie przyjęły na siebie, podejmując się roli patronów medialnych projektu (redakcje „Głosu Ziemi Cieszyńskiej”, „Głosu Ludu, „Zwrotu”, Polskiego Radia w Katowicach, TVP w Katowicach, OX.pl).

Większe znaczenie w tym zakresie miało odkrycie, którego pracownicy Książnicy Cieszyńskiej (Anna Rusnok i Wojciech Święs) dokonali podczas realizacji projektu i które stało się jego dodatkowym, zupełnie nieoczekiwanym, a niezwykle ważnym rezultatem. Otóż, w efekcie kwerend przeprowadzonych na potrzeby wystawy ustalono, iż „Rota” Marii Konopnickiej po raz pierwszy opublikowana została nie – jak przyjmowano dotąd w całej literaturze przedmiotu – w Krakowie, ale właśnie w Cieszynie, w ukazującej się tu od 1851 r. „Gwiazdce Cieszyńskiej” i że autorka dedykowała ją cieszyńskim Polakom. Odkrycie to w istotnym stopniu przyczyniło się do wzrostu zainteresowania zarówno projektem, jak i wystawą, której tytuł w bezpośredni sposób do „Roty” przecież nawiązywał.