Rex – włoskim statkiem przez Atlantyk

Reprodukcja fotografii przedstawiającej włoski statek pasażerski „Rex” (sygn. IG R IV 00915)

Książnica Cieszyńska specjalizuje się w gromadzeniu obiektów regionalnych, związanych z historią i kulturą Śląska. W zbiorach biblioteki nie brak jednak obiektów o ponadregionalnym charakterze, należących do kanonu kultury europejskiej, jak również eksponatów o mniejszej wartości kulturowej, ale równie interesujących z perspektywy czytelników, reprezentujących różne sfery zainteresowań. Wśród dokumentów ikonograficznych przechowywanych w Książnicy Cieszyńskiej znajduje się m.in. reprodukcja fotografii przedstawiącej włoski statek pasażerski „Rex” (sygn. IG R IV 00915). Czarno-biała ilustracja o wymiarach 40,5 x 65 cm, wydana została w Neapolu przez firmę Richter&C. najprawdopodobniej w latach trzydziestych XX w., jako element kampanii promocyjnej armatora statku. W zbiorach Książnicy Cieszyńskiej znajdują się również reprodukcje innych włoskich liniowców: „Neptunia” i „Victoria” (odpowiednio sygn. IG R IV 00917 i IG R IV 00916)

 

Największy rozkwit żeglugi pasażerskiej przypada na lata międzywojenne tj. okres między dwoma światowymi wojnami. To właśnie wtedy w europejskich stoczniach powstawały największe i najwspanialsze transatlantyki, konkurujące o palmę pierwszeństwa pod względem wielkości, wyposażenia i prędkości. Areną tych prestiżowych zmagań był szlak morski przez Atlantyk, pomiędzy Europą a Stanami Zjednoczonymi. Poszczególni armatorzy chcąc zainteresować podróżnych i media, inwestowali w co raz szybsze i lepiej wyposażone jednostki. Prowadzili również zakrojoną na szeroką skalę kampanię marketingową,

Włoski transatlantyk został zbudowany w Genui w stoczni Cantieri navali Ansaldo di Sestri Ponente. W sierpniu 1931 r. statek został zwodowany w obecności króla Włoch Wiktora Emanuela III. Pierwotnie miał się nazywać Guglielmo Marconi – na cześć włoskiego konstruktora i jednego z pionierów radia. W dziewiczy rejs włoski liniowiec zbudowany z przeznaczeniem do obsługi połączeń transatlantyckich, wyruszył we wrześniu 1932 r. „Rex” był największym jak dotąd statkiem pasażerskim zbudowanym we Włoszech (miał 270 metrów długości i mógł zabrać na pokład ponad 2000 pasażerów), podkreślając aspiracje mocarstwowe Włoch. Jednym z elementów tej polityki miało być zdobycie Błękitnej Wstęgi Atlantyku. Włoskie linie prowadziły w związku z tym szeroko zakrojoną kampanię reklamową dla swoich dwóch największych liniowców. Podobną politykę prowadziła niemiecka Norddeutscher Lloyd. Jeden z jej flagowych transatlantyków – „Bremen” zdobył to nieformalne trofeum w 1929 r. W swój rekordowy rejs włoski liniowiec wyruszył w sierpniu 1933 r. pokonując Atlantyk w czasie 4 dni i prawie 14 godz., osiągając przy tym średnią prędkość prawie 29 węzłów, czyli blisko 54 km/h.

Idea przyznawania nagrody za najkrótszą podróż morską przez Atlantyk narodziła się w drugiej połowie XIX wieku. Terminu Błękitna Wstęga Atlantyku (The Blue Riband) zaczęto używać w latach dziewięćdziesiątych XIX w. Pomysłodawcami nagrody byli najwięksi ówcześni armatorzy. Błękitna Wstęga Atlantyku miała przede wszystkim cel prestiżowy i propagandowy. Symbolem nagrody była niebieska wstęga mocowana na szczycie maszcie statku. W latach 30. XX wieku rywalizacja o Błękitną Wstęgę Atlantyku została zastąpiona przez rywalizację o największą średnią prędkość nazwaną od nazwiska pomysłodawcy rywalizacją Halesa. W 1838 r. brytyjski parowiec „Sirius” przepłynął Atlantyk w czasie 18 dni, 14 godz. i 22 min., ośiągając średnią prędkość wynoszącą niewiele ponad 8 węzłów, czyli 15 km/h. Ostatnim uhonorowanym transatlantykiem był w 1952 r. amerykański „United States”. Rekordowy rejs przez Atlantyk zajął mu nieco ponad 3 dni i 10 godz.

Po wybuchu wojny zarówno „Rex” jak i „Conte di Savoia” kontynuowały regularne komercyjne rejsy po Morzu Śródziemnym. Wiosną 1940 r. transatlantyk zawinął do Genui, gdzie miał bezpiecznie przeczekać wojnę. W późniejszym okresie statek cumował również w Trieście oraz okolicach Puli. Pojawiły się pomysły przebudowy go na lotniskowiec, jak to miało miejsce w przypadku liniowca „Roma” zaadaptowanego po niezbędnych przeróbkach na lotniskowiec „Aquila”. We wrześniu 1943 r. „Rex” został skonfiskowany przez niemiecką Kriegsmarine. Wykorzystywany był jako statek szpitalny przy ewakuacji rannych z Afryki Północnej. Po nalocie brytyjskich samolotów, 8 września 1944 r. został zatopiony w zatoce Capodistria (obecnie Koper) na południe od Triestu.