Wchodzące w skład księgozbioru Książnicy Cieszyńskiej wydanie „Amora i Psyche” Apulejusza w przekładzie Lucjana Rydla ujrzało światło dzienne w Krakowie w 1911 r. Przekład ten jest uznawany za jeden z najważniejszych polskich przekładów mitu o Amorze i Psyche, wchodzącego w skład monumentalnego dzieła Apulejusza zatytułowanego „Złoty Osioł” lub „Metamorfozy”. Opowiadanie to jest często uważane za jedno z najpiękniejszych w całej antycznej literaturze.
Lucjan Rydel, polski poeta i dramaturg, starał się zachować piękno i rytm oryginału, jednocześnie dostosowując go do polskiego języka i kultury. Translatorski trud Rydla cieszył się uznaniem i jest do dzisiaj doceniany za staranność w oddaniu treści i stylu oryginału. Podkreślić oczywiście wypada to, że przekład jest dziełem swojej epoki i niewątpliwie zachowuje pewne cechy charakterystyczne dla tamtego okresu np. staroświeckie wyrażenia lub konstrukcje językowe, które mogą wydawać się nieco archaiczne czy trudne do zrozumienia dla współczesnego czytelnika. Ostateczna ocena przekładu zależy od indywidualnych preferencji odbiorcy. Niektórzy mogą docenić staranność, piękno języka i oddanie klimatu oryginału, podczas gdy inni mogą preferować nowocześniejsze, bardziej dynamiczne tłumaczenia. Ważne jest jednak to, że przekład Lucjana Rydla przyczynił się do upowszechnienia mitu o Amorze i Psyche w polskiej kulturze i literaturze, co samo w sobie jest już znaczącym osiągnięciem. Prezentowany egzemplarz, oprawny w płótno z epoki, posiada na wewnętrznej stronie okładki ekslibris Marii Skalickiej przedstawiający stylizowaną wycinankę ludową w postaci drzewa z sylwetką kobiety w jego koronie.
Ciekawie prezentują się również w omawianym wydaniu ozdoby drukarskie z grotesków według „Loggie di Rafaele nel Vaticano” sztychtowane w XVIII w. oraz 11 ilustracji będących reprodukcjami fresków Rafaela w Pałacu Farnese w Rzymie według fotografii Brauna & Clementa. Na dwie z nich warto niewątpliwie zwrócić uwagę. Wcześniej jednak krótkie przypomnienie mitu. Jest to historia księżniczki o imieniu Psyche, której niebywała uroda przyciągała uwagę samych bogów. Wywołało to zazdrość bogini Wenus, zazwyczaj obdarzanej podziwem za niezwykłą urodę. Dlatego też nakazała swojemu synowi, Amorowi, bogu miłości sprawić, aby Psyche zakochała się w najbrzydszym mężczyźnie w Anatolii. Jednak, kiedy Amor zobaczył Psyche, sam zakochał się w niej bez pamięci i zamiast spełnić wolę matki ukrył ukochaną w swoim pałacu, gdzie odwiedzał ją tylko nocą, nie ujawniając swojej tożsamości.
Po pewnym czasie dręczona ciekawością Psyche zapragnęła zobaczyć swojego tajemniczego kochanka, więc pewnej nocy, gdy Amor spał, Psyche zapaliła lampkę, aby rzucić światło na jego twarz. Wtedy przypadkiem kropla gorącego oleju spadła na Amora i obudziła go. Zrozpaczony Amor opuścił Psyche, a ta w desperacji poprosiła Wenus o pomoc w odzyskaniu męża, co miało nastąpić po wykonaniu przez Psyche trzech zadań. Ostatecznie Amor i Psyche zostali połączeni w szczęśliwym małżeństwie i doczekali się córki Hedone.
Pierwsza zatem ze wspomnianych ilustracji przedstawia młodzieńczego boga Amora po ojcowsku pouczanego przez dojrzałego Jowisza, druga zaś uniesienie na Olimp Psyche z wodą stygijską dla Wenus przez dwie postaci – sic! – amorków.
Oprac. Aleksandra Golik-Prus
