Międzywojenne Zaolzie z francuskiej perspektywy

Zbiory Książnicy Cieszyńskiej wzbogaciły się o niedostępną dotąd w Cieszynie i stanowiącą dużą rzadkość w polskich bibliotekach publikację „Le pays de Teschen et les rapports entre la Pologne et la Tchécoslovaquie” („Ziemia Cieszyńska a stosunki polsko-czechosłowackie”). Wydawnictwo, opublikowane w Paryżu w 1936 r. nakładem Centre d’études de politique étrangère (Centrum Studiów and Polityką Zagraniczną), przekazał do cieszyńskich zbiorów Henryk Wierniewski.

Publikacja przedstawia francuskojęzycznym odbiorcom problem Zaolzia, części Śląska Cieszyńskiego, jaka decyzją Rady Ambasadorów z 28 lipca 1920 r. przyznana została Czechosłowacji, determinując odtąd stosunki polsko-czechosłowackie. Napięcia w relacjach pomiędzy oboma państwami, na tle zaogniającej się polityki międzynarodowej, przybrały na sile w latach 1934-1935.

Ze względu na fakt, że stosunki obu krajów określone zostały kwestią zamieszkującej na Zaolziu polskiej mniejszości narodowej, autor Victor-Lucien Tapié wstępną część rozprawy poświęcił analizie zagadnień prawnych związanych z problemami mniejszości narodowej, narodowości i asymilacji. Zasadniczą część swej publikacji podzielił zaś na cztery rozdziały. W pierwszym z nich przedstawił zarys historii księstwa cieszyńskiego, analizując jego związki z koroną czeską oraz z Polską, a następnie omawiając okres funkcjonowania Zaolzia w państwie czechosłowackim, z uwzględnieniem jego znaczenia gospodarczego dla Czechosłowacji. W trzech kolejnych rozdziałach szczegółowo zanalizował spór dzielący oba kraje na tle kwestii cieszyńskiej. W przedstawieniu stanowisk obu stron posłużył się bogatym materiałem informacyjnym, głównie wiadomościami prasowymi. Zakończył zaś konkluzją, że konflikt nabrał tak wielkiej ostrości z powodów wykraczających poza kwestię cieszyńską, której nie sposób rozpatrywać w oderwaniu od ogólnej polityki obu krajów.

Autor publikacji Victor-Lucien Tapié (1900-1974) w latach 1936-1949 był profesorem na Wydziale Literatury Uniwersytetu w Lille, następnie pracował na Sorbonie. Mimo że stosunki międzynarodowe nie stanowiły głównego punktu jego zainteresowań, specjalizował się bowiem w historii XVII wieku, zdołał, jak podkreślali recenzenci, naświetlić kwestię zaolziańską w sposób możliwie wyważony i obiektywny.

Oprac. Małgorzata Szelong