Polskie konstytucje w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej

Zgodnie z tradycją w ostatni piątek miesiąca, 28 kwietnia 2023 r. o godz. 17.00, Książnica Cieszyńska zaprasza na kolejną prezentację z cyklu „Cymelia i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej zatytułowaną „Polskie konstytucje w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej”. Tematyka prelekcji nawiązuje do zbliżających się obchodów Konstytucji 3 Maja. Tym razem mowa będzie nie tylko o konstytucji majowej, ale także dodatkowo o dwóch polskich ustawach rządowych uchwalonych w warunkach wolnej Polski, a mianowicie o Konstytucji z 17 marca 1921 r. oraz o Ustawie Konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r. Prelekcję poprowadzi Agnieszka Laskowska.

Książnica Cieszyńska po przerwie spowodowanej pandemią powraca do pięknej tradycji uczestnictwa w obchodach rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, przygotowując w ramach cyklu „Cymelia i osobliwości” wykład poświęcony trzem polskim konstytucjom przyjętym w latach 1791 – 1935. Zostanie on połączony z prezentacją unikatowych zbiorów książnicowych, w tym tradycyjnie już, oryginalnego egzemplarza Ustawy Rządowej 3 maja 1791 r.

Wolna Polska czterokrotnie przyjmowała konstytucje. Miało to miejsce w roku 1791, 1921, 1935 oraz 1997. Poza wymienionymi powyżej ustawami zasadniczymi, państwo przyjmowało także prowizoria konstytucyjne, zwane „małymi konstytucjami” z 1919 r. oraz 1922 r. Zasady konstytucyjne są dla ustroju demokratycznego, tym czym fundamenty dla budynku. Od nich bowiem zależy trwałość całej konstrukcji. To, dlatego podczas zbliżającej się prelekcji przybliżymy Państwu dzieje polskiego konstytucjonalizmu. Pochylimy się nad okolicznościami powstania ustaw rządowych, przyjrzymy się ich konstrukcji, wadom oraz zaletom. Przywołamy nasze dziedzictwo konstytucyjne, by sprowokować refleksję na temat znaczenia uchwalanego prawa.

Czy Konstytucja 3 Maja była testamentem konającej Polski, krokiem w kierunku nowoczesnego Państwa, a może jednym i drugim jednocześnie? Jak wyglądałaby odrodzona Polska, gdyby wszedł w życie „amerykański”, zwany też „federacyjnym” projekt konstytucji, autorstwa pochodzącego z Końskiej na Śląsku Cieszyńskim, prof. Józefa Buzka? Czy zapisana w konstytucji marcowej tzw. sejmokracja popchnęła Polskę w kierunku autorytaryzmu, a może to rozdrobnienie, słabość ówczesnej sceny politycznej oraz jej nadużycia skierowały ją na takie tory? W jaki sposób osoba Józefa Piłsudskiego odcisnęła piętno na kształcie konstytucji marcowej i kwietniowej? Gdzie tkwiły siła i przełomowość, a gdzie słabość powyższych ustaw rządowych i jak wpłynęły one na postać obecnej Ustawy Konstytucyjnej?

Na te i wiele innych ciekawych pytań będą mogli znaleźć Państwo odpowiedź podczas nadchodzącego cymelium, któremu towarzyszyć będzie pokaz egzemplarzy ustaw rządowych z 1791 r., 1921 r., oraz 1935 r. ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej.

Agnieszka Laskowska