„Drukarnia nasza zaopatrzona jest w najgustowniejsze czcionki oraz najnowszej konstrukcji maszyny do składania i druku; toteż zapewniamy, że wszelkie w zakres drukarstwa wchodzące roboty, jako to książki, broszury, cenniki, kalendarze, gazety, odezwy, afisze, tabele, zaproszenia, karty ślubne i pogrzebowe, bilety, koperty tudzież wszelkiego rodzaju druki kupieckie i t. p. będziemy się starali wykonywać pod każdym względem sumiennie, dobrze i po najprzystępniejszych cenach” – tak w 1913 r. reklamowała swe usługi nowo powstała drukarnia, założona przez katolickie stowarzyszenie oświatowe „Dziedzictwo bł. Jana Sarkandra dla Ludu Polskiego na Śląsku”, którego cel, określony w statucie jako „szerzenie oświaty religijnej i ogólnej na podstawie chrześcijańsko-katolickiej w języku polskim”, realizowany był głównie poprzez działalność edytorską. Drukarnia „Dziedzictwa” zaś w ciągu ponad ćwierć wieku swej działalności stała się jedną z najbardziej znanych cieszyńskich oficyn drukarskich. Jej dzieje będą stanowić temat wrześniowej prezentacji z cyklu „Cymelia i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej”.
Wielu cieszynian kojarzy drukarnię „Dziedzictwa” z budynkiem stojącym do dziś przy ul. Pokoju, jednak przez większą część okresu swej działalności (od 1913 do 1929 r.) zakład usytuowany był w innym punkcie miasta – w niewielkim lokalu przy placu Teatralnym 8. Szybki rozwój zakładu nastąpił po 1920 roku, kiedy, w konsekwencji podziału miasta, Drukarnia „Dziedzictwa” została jedną z dwóch (obok drukarni Pawła Mitręgi) największych drukarń w polskiej części Cieszyna. „Dziedzictwo” konsekwentnie inwestowało w rozwój drukarni, unowocześniając jej wyposażenie, a przede wszystkim – wznosząc dla niej nową siedzibę na rogu ulic Pokoju i Schodowej. Budynek, zaprojektowany przez cieszyńskiego architekta Alfreda Wiedermanna, został oddany do użytku w 1929 r. W nowej lokalizacji drukarnia (od 1935 r. kierowana przez Franciszka Hessa), dobrze wyposażona technicznie, mogła realizować wszelkie rodzaje prac, zapewniając jednocześnie wysoką jakość druków. W połączeniu z przystępnymi cenami czyniło to ofertę „Dziedzictwa” konkurencyjną wobec drukarń z dużych ośrodków.
Spod pras drukarni zeszło wiele ważnych dla lokalnego środowiska publikacji. Poza własnymi wydawnictwami „Dziedzictwa” i innych miejscowych stowarzyszeń katolickich były to nakłady wielu innych lokalnych wydawców, m.in. prace Jana Galicza, Emanuela Grima, Walentego Krząszcza, Józefa Londzina, Klemensa Matusiaka, Gustawa Morcinka, Jerzego Szczurka, Dominika Ściskały, Rudolfa Tomanka. Zakład drukował także kilkanaście periodyków – najdłużej, bo od 1913 r. do 1939 r., najważniejsze lokalne czasopismo „Gwiazdkę Cieszyńską”. W latach 30. drukarnia „Dziedzictwa” realizowała także sporo zleceń spoza Cieszyna, m.in. wydawnictwa Instytutu Śląskiego w Katowicach.
Kres jej działalności przyniósł rok 1939, kiedy to po wybuchu II wojny światowej niemieckie władze zlikwidowały drukarnię, wywożąc z Cieszyna całe jej wyposażenie. Po zakończeniu wojny reaktywacja zakładu okazała się niemożliwa – w 1948 r. stowarzyszenie „Dziedzictwo” zostało rozwiązane przez komunistyczne władze.
Dzieje Drukarni „Dziedzictwa” stanowić będą temat najbliższej prelekcji z cyklu „Cymelia i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej”. Specjalnie na tę okazję z magazynów Książnicy Cieszyńskiej wydobyte zostaną i zaprezentowane unikalne archiwalia związane z działalnością Drukarni „Dziedzictwa”, a także publikacje, jakie zeszły spod jej pras. Wykład odbędzie się w piątek, 29 września 2023 r., o godz. 17.00 w siedzibie Książnicy Cieszyńskiej. Wszystkich zainteresowanych historią „czarnej sztuki” serdecznie zapraszamy! Wstęp wolny.
Oprac. Małgorzata Szelong
