Kto w Cieszynie strzelał najcelniej, czyli dzieje Towarzystwa Strzeleckiego w Cieszynie w świetle dokumentów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Dnia 26.08.2022 r. o godz. 17.00 w siedzibie Książnicy Cieszyńskiej odbędzie się kolejne spotkanie z cyklu „Cymelia i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej”, tym razem poświęcone dziejom cieszyńskiego Towarzystwa Strzeleckiego. Wykład połączony z prezentacją multimedialną poprowadzi Agnieszka Laskowska.

Towarzystwo Strzeleckie w Cieszynie, znane także pod nazwą Schützengesellschaft in Teschen, założone zostało w 1795 r. z inicjatywy mieszkańców Cieszyna, na czele których stali Peter Bianchi, Ignatzy Chromy, Franz Slepitschka oraz Johann Rotte. Nawiązywało ono do tradycji tzw. bractw kurkowych, w których już od średniowiecza ćwiczono umiejętności strzeleckie przy obronie murów miejskich. Cieszyńskie Towarzystwo Strzeleckie było najstarszym oraz najdłużej działającym stowarzyszeniem nie tylko w Cieszynie, ale także i na Śląsku Cieszyńskim. Granice chronologiczne jego funkcjonowania obejmują bowiem, z przerwami, okres od 1795 r. aż do roku 1945. Idea powołania do życia towarzystwa strzeleckiego nabrała rozpędu w okresie wojen napoleońskich, kiedy to władze austriackie zaczęły popierać działania zmierzające do podniesienia sprawności militarnej ludności. Patronem powstałego w Cieszynie stowarzyszenia został św. Jerzy, a samo towarzystwo otrzymało od cesarza Franciszka II przywilej urządzania tzw. strzelań królewskich. Członkami towarzystwa byli głównie cieszyńscy mieszczanie, urzędnicy, rzadziej wojskowi oraz cieszyńska szlachta. W 1801 r. pod egidą Schützengesellschaft powołano kompanię strzelców wyborowych tzw. Scharfschützen-Compagnie. Strzelcy otrzymali prawo do noszenia odznak wojskowych i używania sztandaru z carskim orłem. Towarzystwo cieszyło się sympatią i poważaniem zarówno władz miasta, jak i samych mieszkańców Cieszyna, a na liście jego honorowych członków możemy znaleźć wybitne osobowości Cieszyna, m.in. Leopolda Jana Szersznika.

Bogata historia Towarzystwa oraz funkcjonującej w jego ramach Kompanii Strzelców Wyborowych, związki Towarzystwa z Leopoldem Szersznikiem, a także losy należących do Schützengesellschaft strzelnic, staną się przedmiotem rozważań podczas zbliżającego się „cymelium”.

W trakcie prelekcji zaprezentowane zostaną m.in. statuty i regulaminy określające zasady funkcjonowania Towarzystwa oraz Kompanii, korespondencję cesarską, programy zawodów strzeleckich, zaproszenia, afisze, dyplomy honorowego członkostwa, a także ikonografia przedstawiająca elementy ekwipunku strzelca wyborowego.

Wspomniane dokumenty cieszyńskiego Towarzystwa Strzeleckiego wchodzą w skład zespołu Archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, które dzięki dofinansowaniu otrzymanemu z Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu „Kultura Cyfrowa”, zostały poddane digitalizacji w drugiej, obecnie realizowanej fazie projektu i wkrótce dostępne będą w profilu Książnicy Cieszyńskiej na stronie Śląskiej Biblioteki Cyfrowej. Więcej na ten temat TUTAJ. Cyfrowe kopie źródeł poddanych digitalizacji w ramach pierwszego etapu ww. projektu znaleźć można pod adresem: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/545914#structure.