Potrzeba wypoczynku weekendowego jest dla współczesnych mieszkańców miast bardzo silna. Relaks na łonie natury stał się dla nich ważnym elementem stylu życia, niezbędnym dla zachowania zdrowia psychicznego i fizycznego.
Tradycja „weekendu” narodziła się na początku XIX w. w Wielkiej Brytanii i początkowo miała związek z dobrowolnym porozumieniem między właścicielami fabryk i pracownikami, którzy w zamian za wolne, sobotnie popołudnie, zobowiązywali się przyjść do pracy wypoczęci i trzeźwi. Na początku XX w. wyjazdy za miasto stały się popularne również wśród wielu mieszkańców Stanów Zjednoczonych i w pozostałych krajach Europy Zachodniej.
W II RP jedną z osób, które promowały weekend, jako nowy styl spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu była Ortruda Buzkowa.
Kiedy w Ameryce zaprowadzono wolne sobotnie popołudnie, wyruszały całe familje, wyposażone w namioty, z miasta, ażeby 1 dzień i 2 noce spędzić na świeżem powietrzu na skrajach lasów, nad brzegami rzek i jezior lub na innych odpowiednich miejscach. Ten krótki wyjazd z miasta okazał się nieocenionem wprost źródłem zdrowia i tak niesłychanie korzystnem na wydajność pracy duchowej, że także w zachodniej Europie stało się regułą, że mieszkańcy miast wyjeżdżają z nich co niedziela i to nieraz w dość odległe okolice.(O. Buzkowa, Współczesny ruch weekendowy jako źródło zdrowia moralnego i fizycznego, Cieszyn, 1930)
O niej samej nie wiadomo zbyt wiele. Pochodziła z domu Mentzel, była żoną Józefa Buzka (1873-1936), wybitnego uczonego, posła na Sejm RP, założyciela i pierwszego dyrektora Głównego Urzędu Statystycznego (1918-1929), ur. w Końskiej na Śląsku Cieszyńskim. W 1926 r. w Warszawie z jej inicjatywy powstało Towarzystwo Ogródków Rodzinnych, które rozpoczęło zorganizowane zakładanie ogródków działkowych w stolicy.
W swojej publikacji pt. „Współczesny ruch weekendowy jako źródło zdrowia moralnego i fizycznego”, Ortruda Buzkowa przybliżała czytelnikom ten nowy sposób spędzania wolnego czasu, wymieniając wymierne korzyści dla zdrowia, które z niego wynikają:
* Całodzienny pobyt na świeżem powietrzu nadzwyczaj szybko działa wzmacniająco na zdrowie. Każdemu wiadomo, że pomieszkania o złej wentylacji są rozsadnikami wszelkich chronicznych chorób piersiowych
* Zwłaszcza powietrze leśne jest z pewnością jednym z najpewniejszych środków nie tylko na wzmacnianie, lecz niemniej i na leczenie chorych płuc.
* Następnie kąpiele słoneczne! Czyż nie są one środkiem zapobiegawczym wprost pierwszorzędnego znaczenia przeciwko chorobom.
* Przechadzki, gry, bieganie, skakanie, tańce na wolnem powietrzu wzmacniają niezwykle nie tylko zewnętrzne członki, lecz również i wewnętrzne organa i muskuły, które inaczej z braku ruchu, zwłaszcza przy sposobie życia siedzącym w biurach i ubikacjach fabrycznych, zamierają lub ulegają przetłuszczeniu.
* Dla ludzi starych, zmęczonych pracą i obowiązkami zawodowemi, jest lekka praca w ogrodzie prawdziwem błogosławieństwem i uniwersalnym lekiem na wiele dolegliwości i cierpień
* Prawdziwym rajem jest Weekend dla dzieci, oczywiście wyposażony w miejsce do gry, w kopce piasku, baseny wodne i trawniki. Tym sposobem pobudza się w nich przez wesołe towarzystwo rówieśników chęć do twórczej pracy i stałego zajęcia.
* O korzystnym wpływie Weekend’a na harmonijny układ psychiczny. Spokój, czar stosownego wiejskiego otoczenia w słońcu, świetle i świeżem powietrzu, stają się często ratunkiem przed ostateczną depresją nerwów.
Autorka zwracała także uwagę na potencjał zielonych terenów Śląska Cieszyńskiego jako miejsca wypoczynku dla mieszkańców industrialnego Górnego Śląska (m.in. atrakcyjność obszaru między górą Tuł a Czantorią, możliwość kupna gotowych domków letniskowych od architekta z Wisły, Bogdana Hoffa).
Publikację można znaleźć w cyfrowych zbiorach Książnicy Cieszyńskiej pod linkiem: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/342353/edition/323444/content
Publikację zdigitalizowano i udostępniono w ramach projektu „Udostępnienie cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego on-line”: https://www.sbc.org.pl/dlibra/collectiondescription/448
Rafał Cholewa