Marek Szarffenberg był największym po Hallerze krakowskim księgarzem. W 1514 r. nabył najstarszą w Krakowie księgarnię. Początkowo zajmował się wyłącznie handlem księgarskim i finansował nakłady drukowane przez Unglera i Wietora, a zwłaszcza swego krewnego, Macieja. Z roku na rok powiększał swój stan posiadania, wzbogacając się jeszcze o drukarnię, zakład introligatorski i dwie papiernie. Po śmierci Marka oficynę nazwaną „Dziedzice Marka Szarffenberga” prowadziła żona Agnieszka i dwaj synowie: Mikołaj i Stanisław. Biblia Leopolity wydana została w 1561 r. już przez oficynę „Dziedziców”. Był to pierwszy drukowany polski przekład całej biblii. Tłumaczona była głównie z łacińskiej Wulgaty, opierała się też na tłumaczeniach czeskich, a w niewielkim stopniu na greckim tekście Nowego Testamentu. Autorem i redaktorem przekładu był ksiądz Jan Nicz ze Lwowa (pseudonim Leopolita – „Lwowianin”), wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jan Nicz nie podał pełnego nazwiska z obawy przed władzami kościelnymi, które w tym okresie zakazywały wydawania Biblii w językach narodowych. Przekład ten jest też znany jako Biblia Szarffenbergowska (jako że przekładu dokonano na zlecenie Marka i jego syna Stanisława Szarffenbergów). Ręcznie przepisywany przekład Nowego Testamentu z tej Biblii był popularny wcześniej (od roku 1556). Biblia Leopolity była niezbyt wiernym przekładem, a jej język uważano za przedawniony już w XVI w. Stanowiła jednak duże osiągnięcie kościoła katolickiego, wyprzedziła bowiem przedsięwzięcie obozu różnowierczego – Biblię Radziwiłłowską. Biblia dedykowana Zygmuntowi II Augustowi zawiera 284 drzeworyty obrazujące różne sceny biblijne. W Biblii Leopolity użyto, co może wydać się paradoksalne, serii ilustracji oryginalnych drzeworytów z Biblii Lutra, wydanej w roku 1534 w Wittenberdze. W dwóch późniejszych wydaniach Biblii Leopolity z lat 1575 i 1577 uzupełniono ilustracje dodatkowo kopiami modnych podówczas drzeworytów Josta Ammana, szwajcarskiego rysownika i grafika. Przechowywany w zbiorach Książnicy egzemplarz Biblii Leopolity z 1561 r. pochodzi z kolekcji Czytelni Ludowej. Do biblioteki Czytelni Ludowej został przekazany w 1888 r. wraz z księgozbiorem Ignacego Bagieńskiego z Odessy na mocy jego testamentu. Przekazanie daru było konsekwencją wcześniejszych kontaktów Ignacego Bagieńskiego ze Śląskiem Cieszyńskim (I. Bagieński wspierał finansowo m. in. Macierz Szkolną Księstwa Cieszyńskiego).
Kolejny przekład biblii na język polski dokonany został przez środowisko kalwińskie, sfinansowany przez księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Czarnego”, zakończony w 1563 r., od miejsca wydania zwany „Biblią Brzeską”, od miejsca tłumaczenia „Pińczowską”, od nazwiska fundatora „Radziwiłłowską”. W Książnicy znajdują się dwa egzemplarze owego dzieła (jeden niekompletny) spośród kilkudziesięciu, które ocalały. Biblia Brzeska szybko stała się białym krukiem, bowiem syn Mikołaja Radziwiłła, zwany Radziwiłłem Sierotką, nawrócony przez jezuitów, wykupił prawie wszystkie jej egzemplarze i spalił na rynku w Wilnie. Przekład Biblii Brzeskiej oraz zastosowana w nim metoda tłumaczenia, cała oprawa filologiczna, jak również strona typograficzna były na gruncie polskim całkowitą nowością, a samo jej wydanie wielkim osiągnięciem kulturalnym i religijnym polskiego protestantyzmu. Tłumaczenia Biblii dokonano z języków oryginalnych. Synod w Pińczowie z 1559 r. wyznaczył jako tłumaczy wybitnych teologów: Grzegorza Orszaka, rektora szkoły pińczowskiej, Piotra Statoriusa z Thionville i Jana Thenaudusa z Bourges we Francji oraz kilku innych uczonych. Tłumacze ci zastosowali nowoczesną jak na owe czasy metodę tłumaczenia Biblii polegającą na oddaniu sensu tłumaczonego tekstu, nie zaś dosłownych wyrażeń i zwrotów oryginału. Po raz pierwszy podano podział rozdziałów na wersety i numerację wersetów. Biblia Brzeska miała stać się główną Biblią polską. Została dedykowana królowi Zygmuntowi Augustowi. Tekst drukowany był dużymi gotyckimi czcionkami, a przypiski i objaśnienia drobniejszą czcionką znajdowały się po brzegach i na dole kart. Całość stanowiła księgę wielkiego formatu (255 x 401 mm), zawierającą piękne drzeworyty na karcie tytułowej i w Starym Testamencie. Kompozycja karty tytułowej nawiązywała do drzeworytu Erharda Altdorfera, zdobiącego kartę tytułową Biblii Lutra, wydanej w Lubece w 1533 r. i przedstawiała z prawej strony scenę biblijną z alegorią upadku pierwszych rodziców, z lewej wydarzenia z Nowego Testamentu. Nakład Biblii Brzeskiej wyniósł około 300 egzemplarzy. Nazwisko drukarza tej Biblii nie jest wymienione. Przypuszczalnie był nim Cyprian Bazylik, który kierował drukarnią w Brześciu Litewskim lub pracował tam jako korektor do śmierci Radziwilła (1566 r.). Był on nie tylko dobrym drukarzem, ale wsławił się jako pisarz, znakomity tłumacz i stylista, poeta i muzyk. Kompletny egzemplarz Biblii Brzeskiej zachowany w Książnicy Cieszyńskiej pochodzi z Biblioteki Czytelni Ludowej, wcześniej należał do Tomasza Bobrowicza, o czym świadczy podpis na karcie 357. Dedykacja i wstępy są pisane ręcznie naśladując gotycki druk (zostały prawdopodobnie wklejone później jako uzupełnienie brakującego tekstu). Oprawiony w skórę, posiada złocenia i szyldziki na grzbiecie. Drugi niekompletny egzemplarz (zaczyna się od karty 128, nie posiada też końca) pochodzi również z kolekcji Czytelni Ludowej, gdzie trafił z księgozbiorem Ignacego Bagieńskiego, o czym świadczą umieszczone w nim pieczęcie.
Jadwiga Picha