Wśród licznych starych druków zgromadzonych przez Leopolda Jana Szersznika uwagę przykuwa XVI-wieczna edycja dzieł Jamblicha z Chalkis, jednego z głównych – obok Plotyna, Porfiriusza oraz Proklosa – przedstawicieli neoplatonizmu, najważniejszej szkoły filozoficznej, która powstała w okresie schyłku świata antycznego. Wzmiankowane dzieło to dwujęzyczne (grecko-łacińskie) wydanie prac Jamblicha: O życiu Pitagorejskim...
Największe dzieło starożytnej biografistyki i doksografii – „Żywoty i poglądy słynnych filozofów” Diogenesa Laertiosa
W księgozbiorze Leopolda Jana Szersznika znajdują się dwie bardzo cenne XVI-wieczne edycje największego dzieła antycznej biografistyki filozoficznej – Żywotów i poglądów słynnych filozofów (Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων) pióra Diogenesa Laertiosa. Żywoty Diogenesa to jedyny zachowany do dnia dzisiejszego podręcznik historii filozofii napisany w czasach starożytnych, który jako...
Słownik historyczny i krytyczny Pierre’a Bayle’a – arcydzieło XVII-wiecznej erudycji
W zbiorach Książnicy Cieszyńskiej znajdują się dwa kompletne wydania czterotomowego Słownika historycznego i krytycznego (Dictionnaire historique et critique) – najsłynniejszego kompendium XVII-wiecznej erudycji autorstwa Pierre'a Bayle'a. Jedno z nich to wydrukowane w Amsterdamie w 1740 r. piąte wydanie francuskojęzycznego oryginału, opatrzone superekslibrisem Hugona Kołłątaja oraz faksymilami Józefa Ignacego Kraszewskiego; drugie...
Zasłużony polski działacz narodowy o… chrząszczu słoniku orzechowcu
Urodzony w Grodziszczu ANDRZEJ KOTULA (1822–1891) uchodzi za jednego z najbardziej zasłużonych polskich działaczy narodowych na Śląsku Cieszyńskim. Był jednym z „budzicieli polskości” – pięcioosobowej grupy kolegów z jednej klasy gimnazjum ewangelickiego, którzy w latach czterdziestych XIX wieku zaczęli tworzyć zręby polskiego ruchu narodowego w regionie. Na rzecz lokalnej społeczności...
Romantyczne misterium nocy
W dziale poezji księgozbioru Leopolda Jana Szersznika znajduje się arcydzieło wybitnego autora, którego przełomowa twórczość niesłusznie popadła w zapomnienie. Autorem tym jest Edward Young (1683-1765) – brytyjski poeta, krytyk literacki, anglikański duchowny, moralista, filozof oraz teolog, zaś wzmiankowanym dziełem są słynne Complaint, or Night-Thoughts on Life, Death, and Immortality. To...
Księdza Szersznika wprawki w polszczyźnie i najstarszy słownik gwary cieszyńskiej*
Zachowana w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej pisarska spuścizna ks. Leopolda Jana Szersznika jest niezwykle bogata i wewnętrznie zróżnicowana. Prócz obszernych i znanych opracowań kryje ona mnóstwo niepozornych drobiazgów, które w niejednym przypadku, przy głębszym rozpoznaniu, okazują się nadzwyczaj interesujące i cenne. Do tej kategorii zaliczają się rozsiane w kilku miejscach polskojęzyczne...
Henryk Jasiczek a polska irredenta na Zaolziu w 1945
2 marca 2019 r. minęła setna rocznica urodzin Henryka Jasiczka najwybitniejszego zaolziańskiego poety, przez wielu uznawanego za sumienie Zaolzia, którego biografia na równi z twórczością odzwierciedlać zdaje się tragiczne losy tej ziemi. Jego społeczna i polityczna aktywność, przerwana w okresie „normalizacji” całkowitym i – jak się miało okazać – dożywotnim...
Boże Narodzenie i Wielkanoc w miniaturowych drzeworytach Pawła Stellera
Dzięki Donacji im. Zbigniewa Michejdy ikonograficzne zbiory Książnicy Cieszyńskiej wzbogaciły się ostatnio o cenną kolekcję oryginalnych miniaturowych grafik. Są to życzenia z okazji świąt Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy, wykonywane w latach 1947-1973 w formie drzeworytów przez wybitnego śląskiego artystę, Pawła Stellera (1895-1974) i w 1974 r. scalone w dwóch...
Czarownica powołana
„Czarownica powołana albo krótka nauka i przestroga ze strony czarownic” to tytuł krótkiej rozprawy, która wchodzi w skład należącej do Książnicy Cieszyńskiej kolekcji Józefa Ignacego Kraszewskiego. W Cieszynie znajduje się jej druga edycja, ogłoszona w 1714 r. w Gdańsku, w oficynie Jana Daniela Stolla „za staraniem i kosztem Wiel. Consystorza...
Najcenniejsze drukowane polonika w Książnicy Cieszyńskiej – Biblia Leopolity i Biblia Brzeska
Marek Szarffenberg był największym po Hallerze krakowskim księgarzem. W 1514 r. nabył najstarszą w Krakowie księgarnię. Początkowo zajmował się wyłącznie handlem księgarskim i finansował nakłady drukowane przez Unglera i Wietora, a zwłaszcza swego krewnego, Macieja. Z roku na rok powiększał swój stan posiadania, wzbogacając się jeszcze o drukarnię, zakład introligatorski...