Kiedy 10 lipca 1920 r. na Konferencji w Spa premier Władysław Grabski za cenę wysłania do Polski misji dyplomatycznej Ententy i pomoc materiałową dla armii polskiej zgodził się na przekazanie sprawy Śląska Cieszyńskiego do rozstrzygnięcia przez Konferencję Ambasadorów, wydarzenia związane z toczącą się wojną polsko-bolszewicką nałożyły się na decydujące momenty...
„Śląski Tetmajer” i jego „Śpiący rycerze”
Jan Łysek (1887-1915), bo to o nim mowa, urodził się w Jaworzynce w rodzinie góralskiej. Po ukończeniu tzw. paralelek polskich przy seminarium nauczycielskim w Cieszynie pracował jako nauczyciel między innymi w Suchej Średniej i Jaworzu, gdzie pełnił funkcję kierownika szkoły. Był jednym z pierwszych na Śląsku Cieszyńskim inicjatorów stworzenia skautingu...
Emil czyli o wychowaniu – najważniejszy nowożytny traktat pedagogiczny w zbiorach ks. Leopolda Jana Szersznika
W bogatej i wyjątkowo reprezentatywnej kolekcji dzieł oświeceniowych zgromadzonych przez ks. Leopolda Jana Szersznika niewątpliwie jedną z najcenniejszych pozycji stanowi amsterdamskie wydanie przełomowego traktatu pedagogicznego autorstwa Jeana-Jacquesa Rousseau o tytule Émile ou de l'éducation (Emil czyli o wychowaniu), które ukazało się w 1762 r., a więc w roku jego ogłoszenia...
„Rozważania…” Monteskiusza – najważniejsze dzieło historiograficzne epoki oświecenia i jego pierwsze polskie tłumaczenie
W starodrucznej kolekcji dzieł historiograficznych biblioteki Czytelni Ludowej znajduje się pochodzące z końca XVIII stulecia wydanie najważniejszej pracy historycznej doby francuskiego Oświecenia wraz z jej najwcześniejszym całościowym przekładem na język polski. Mowa tu o słynnej dwutomowej rozprawie Monteskiusza zatytułowanej Considérations sur les causes de la grandeur des Romains, et leur...
Cztery księgi sentencji Piotra Lombarda – główny podręcznik średniowiecznej teologii
Wśród inkunabułów znajdujących się w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej na szczególną uwagę zasługuje najsłynniejszy i najbardziej wpływowy średniowieczny podręcznik teologii autorstwa Piotra Lombarda zatytułowany Cztery księgi sentencji (Sententiarum libri quattor). Omawiane dzieło, stanowiące aż po XVI wiek absolutny fundament nauczania uniwersyteckiego w Europie (a zwłaszcza na uniwersytetach w Paryżu i Oksfordzie)...
Pomniki Sarmatów – pierwszy zbiór polskich inskrypcji nagrobnych w bibliotece Leopolda Jana Szersznika
W bogatej kolekcji starych druków pochodzących z księgozbioru Leopolda Jana Szersznika na szczególną uwagę zasługuje editio princeps pionierskiego dzieła największego polihistora złotego wieku Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Szymona Starowolskiego. Mowa tu o jego słynnej i niezwykle oryginalnej pracy zatytułowanej Monumenta sarmatarum: via universae carnis ingressorum, której pierwsze wydanie, włączone do...
Dzieła wszystkie Fausta Socyna w księgozbiorze Leopolda Jana Szersznika
Niewątpliwie w poczet najcenniejszych starych druków zgromadzonych przez Leopolda Jana Szersznika zaliczyć należy jedyną dotychczas ogłoszoną drukiem edycję Dzieł wszystkich najwybitniejszego reprezentanta Reformacji na ziemiach polskich, Fausta Socyna, która w 1656 r. wydana została pod tytułem Opera omnia in duos tomos distincta w Holandii, będącej arką uchodźców religijnych w XVII...
Pierwsze greckie wydanie Nowego Testamentu w zbiorach Leopolda Jana Szersznika
Jednym z najcenniejszych starych druków należących do wytrawnej kolekcji bibliofilskiej Leopolda Jana Szersznika jest pochodzące z początku XVI stulecia pierwsze greckie wydanie Nowego Testamentu w dziejach nowożytnej Europy. Autorem rekonstrukcji oryginalnego starogreckiego tekstu oraz nowego łacińskiego przekładu, który pod względem piękna języka przyćmić miał kanoniczny tekst Wulgaty autorstwa św. Hieronima,...
Największe dzieło w dziejach kartografii w zbiorze Leopolda Jana Szersznika
W kolekcji starych druków zgromadzonych przez Leopolda Jana Szersznika natrafić można na jedno z najwcześniejszych wydań Geografii Ptolemeusza, stanowiącej najważniejsze dzieło geograficzne świata starożytnego. Nabyta przez Szersznika szwajcarska edycja ptolemejskiego traktatu geograficznego ukazała się w bazylejskiej oficynie wydawniczej Henricusa Petrusa w marcu 1542 r. pod tytułem Geographia universalis, vetus et...
Etymologiae Izydora z Sewilii – najbardziej wpływowa książka średniowieczna w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej
Jednym z najcenniejszych zabytków dołączonych przez Leopolda Jana Szersznika do ekskluzywnej kolekcji inkunabułów zgromadzonych w dziale Antiquitates typographicae jest najstarsza chrześcijańska encyklopedia średniowieczna o tytule Etymologiarum sive Originum libri XX autorstwa św. Izydora z Sewilli, znana powszechnie pod nazwą Etymologiae bądź Origines. Szersznikowska edycja Etymologiae to jedno z najwcześniejszych drukowanych...